Dementie en de link met voeding

Ruim 260.000 Nederlanders hebben dementie, waarbij Alzheimer de meest voorkomende vorm is. Dit aantal zal de komende jaren alleen maar toenemen, onder andere door de vergrijzing. Beschermt bepaalde voeding tegen de ontwikkeling van dementie? Ondine Nieuwerth-van de Rest van Wageningen UR onderzoekt de rol van voeding op cognitieve achteruitgang.

Welke rol speelt voeding?

“Dat het een rol speelt is zeker, maar het is nog niet helemaal duidelijk welke voeding precies dementie kan voorkomen en in welke mate.” Er spelen meer risicofactoren een rol bij cognitieve achteruitgang zoals leeftijd, genen, geslacht, sociale factoren, hoofdtrauma, opleidingsniveau en medicatie. Daarnaast zijn er zaken zoals roken, alcoholgebruik en lichaamsbeweging. “Voeding is nog een onderbelicht onderwerp. Veel neurologen en geriaters bijvoorbeeld nemen het nog niet serieus.” De Richtlijnen Goede Voeding zijn intussen algemeen bekend. Behalve de ‘Schijf van Vijf’ van het Voedingscentrum wordt tegenwoordig ook het mediterrane dieet aanbevolen. “Het alternatief, medicijnen, is symptoombestrijding. Het is toch beter iets te doen aan preventie?”

Vette vis en de vertraging van dementie

Het eten van vette vis speelt een rol in het vertragen van dementie. “Het werkt beschermend. De richtlijn om twee keer per week vis te eten, waarvan één keer vette vis, is eigenlijk bedoeld tegen hart- en vaatziekten, maar de overlap is mooi meegenomen. Degenen die geen vis eten, kunnen eventueel een visoliesupplement nemen.” Of vitamine D positief effect heeft op cognitie is nog niet honderd procent zeker. Vitamine D komt binnen via voeding en we kunnen het zelf aanmaken onder invloed van zonlicht. “De richtlijn dat ouderen vanaf 70 jaar dagelijks een supplement moeten nemen, heeft te maken met de botgezondheid. Maar ook hier is de potentiële overlap mooi meegenomen.”

Foliumzuur en vitamine B12

En hebben B-vitamines als foliumzuur en B12 een positieve invloed op cognitie? “Ouderen hebben een tekort aan B-vitamines. Deze vitamines worden minder goed opgenomen door hun lichaam, een lage status van deze vitamines is gerelateerd aan een verminderde hersenfunctie. Er zijn wisselende resultaten, maar vooral voor vitamine B12 ziet het er veelbelovend uit.” Foliumzuur zit in groene groenten, fruit en volkoren producten. Vitamine B12 zit in dierlijke producten als vlees, vis, melk, kaas en eieren.

Mediterraan dieet

Een mediterraan dieet is rijk aan olijfolie, vis, groente, fruit, onverzadigde vetzuren, vitamine E, B-caroteen, B-vitaminen en polyfenolen. Deze laatste hebben een anti-oxidantwerking. “Voorheen werden individuele nutriënten onderzocht, maar mensen eten natuurlijk alles door elkaar. Het onderzoeksveld verschuift nu ook naar het onderzoeken van dieetpatronen. Het onderzoeksgebied naar voeding en dementie is relatief jong, er is nog veel te leren en te doen. Behalve dat we de juiste onderzoeksgroepen en uitkomstmaten moeten nemen, dienen de studies ook lang genoeg te zijn. Want cognitieve achteruitgang is een langzaam proces van vele jaren en de duur van de ziekte van Alzheimer is gemiddeld zeven jaar.”