Individuele plaatsing en steun

Met een psychiatrische aandoening houdt je leven niet op. Je kunt werken of naar school, net als ieder ander: dat is de gedachte achter IPS of Individuele Plaatsing en Steun. IPS-coach Leen Verzendaal van Reakt werkt bij ggz-instelling Dijk en Duin als onderdeel van het behandelteam en begeleidt zijn cliënten naar een betaalde baan of een passende opleiding.

Waarom is het vinden van betaald werk of een opleiding onderdeel van de behandeling?

“In de geestelijke gezondheidszorg is de laatste jaren steeds meer aandacht voor herstelgericht denken. Dat betekent dat we niet meer zozeer focussen op de aandoening van een cliënt, maar op diens dagelijks leven. De vraag is: hoe leid ik ondanks mijn problemen een bevredigend en volwaardig leven? Naast therapie, medicatie en de sociale omgeving is het vinden van werk daarbij essentieel: het is goed voor iemands gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen. Vroeger hadden we de neiging om mensen met een psychiatrische aandoening af te schermen van het ‘gewone’ leven, maar juist thuiszitten brengt risico’s met zich mee, van sociaal isolement tot armoede.”

Voor welke cliënten is IPS geschikt?

“Iedereen die de wens heeft om weer te werken of naar school te gaan; of ze nou een verslaving, persoonlijkheidsstoornis of depressie hebben. Ik noem mijn cliënten overigens kandidaten: dat is positiever en laat zien welke richting je op wilt.”

Waaruit bestaat de begeleiding?

“Eerst bekijk je wat iemand zelf wil, welke achtergrond hij of zij heeft en in wat voor soort omgeving iemand wil werken. We onderzoeken de mogelijkheden via iemands eigen netwerk, dat van ons, of via gewone sollicitaties. De kerngedachte is iemand zo snel mogelijk aan het werk hebben. Al doende ontdekt iemand wat het beste bij hem of haar past en of het beeld dat iemand vooraf van een baan had, ook echt klopt. Als iemand al aan het werk is, blijf ik betrokken, onder meer om bepaalde werksituaties te oefenen, bijvoorbeeld: hoe zeg ik ‘nee’? Of om in samenspraak met het behandelteam te kijken of iemands slaapmedicatie nog wel goed aansluit bij het werkritme.”

Hoe reageren werkgevers?

“Niet iedereen vertelt over zijn psychiatrische problemen of verleden, dat is aan de mensen zelf. Over het algemeen valt op dat werkgevers die er wel vanaf weten, deze mensen best een kans willen geven. Vooroordelen worden gelukkig minder; veel mensen kennen wel iemand die last heeft gehad van een psychiatrisch probleem. Aan mij als begeleider de taak om ook iemands direct leidinggevende te coachen: ‘hoe ondersteun ik hem of haar het beste, hoe zorg ik ervoor dat hij of zij zich hier thuis voelt’? We zijn er met z’n allen op gericht iemands kwaliteiten en vaardigheden optimaal te benutten.”

Waarin zit de grootste uitdaging?

“Het is altijd zoeken wat een kandidaat wél kan: het gaat om iemands perspectief en mogelijkheden. En je wil altijd meer doen dan de norm: dat iemand het bijvoorbeeld zo naar zijn zin heeft ergens, dat hij een dag in de week extra wil werken. Het mooiste om te zien is wanneer mensen zichzelf verbazen en zeggen: ‘ik wist niet dat ik dit in me had’.”