Blijf op de hoogte

Juiste energie-inname essentieel voor gezond leven

Veel Nederlanders zijn in toenemende mate met hun voeding bezig, getuige de vele voedingstrends. Er wordt veel gezegd en geschreven over de voor- en nadelen van de verschillende voedingsstoffen. Los van alle veranderende mythes en trends, draait een gezond voedingspatroon altijd om de juiste energiebalans, aldus Frans Kok, emeritus-hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Wageningen Universiteit.

De beeldvorming rondom voeding speelt tegenwoordig een grote rol. Welke trends ziet u hierin?

“Mensen zijn zich meer en meer bewust geworden van het feit dat goede voeding kan bijdragen aan het voorkomen van bepaalde ernstige aandoeningen en chronische ziekten. De gunstige trends die momenteel zichtbaar zijn, sluiten aan bij degelijk uitgevoerd onderzoek, zoals dat het goed is om meer groente en fruit te eten, omdat hier vezels en goede antioxidanten in zitten. Er zijn echter ook ongunstige trends, die niet gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek. Het gaat hierbij vaak om hypes waar mensen achteraan rennen zonder enige onderbouwing.”

Welke voedingsmythes bestaan er, en waarom is het zo ontzettend lastig deze te doorbreken?

“Er zijn veel mythes, er zijn zelfs hele boeken over geschreven. Voorbeelden hiervan zijn het bestaan van zogeheten superfoods of het gebruik van oergranen, waarbij de laatste vrijwel hetzelfde zijn als gewone granen. Maar ook het compleet weglaten van brood en granen vanwege de gluten die daarin zitten, of dat suiker en vet gif zijn waar men aan verslaafd kan raken, zijn hardnekkige mythes. Deze mythes ontstaan op verschillende manieren. Zo zijn er veel auteurs, waaronder ook artsen, die spreken en schrijven over voeding terwijl ze hier weinig verstand van hebben. Het probleem is dat volgers mythes overnemen, waardoor een verhaal een eigen leven gaat leiden. Hoe groter de groep die zich achter een mythe schaart, hoe lastiger het is deze te doorbreken.”

Er is een grote toename in het aantal mensen met overgewicht en diabetes, hoe komt dat?

“We zien dat gemaksvoedsel een enorme vlucht heeft genomen in Nederland. Allereerst is er in toenemende mate voedsel beschikbaar dat gemakkelijk te bereiden is. Kijk maar naar het uitgebreide gezonde assortiment in de supermarkt: voorverpakte groenten, salades en voorgesneden fruit per portie verpakt. Dit is een positieve ontwikkeling, die te maken heeft met een toenemende welvaart. Er bestaat echter ook al veel langer een tweede type gemaksvoedsel, namelijk sterk bewerkt kant-en-klaar voedsel en alom beschikbaar fastfood. Eten dat veel zout, verzadigd vet en toegevoegde suikers en daardoor veel calorieën bevat. De calorieën zijn de boosdoeners van overgewicht. Wanneer de energiebalans niet op orde is en mensen meer tot zich nemen dan zij verbranden, dan komen mensen aan. Overgewicht en obesitas vormen een belangrijk risico voor diabetes. Deze chronische ziekte komt in alle lagen van de bevolking voor, maar bij mensen in lagere sociaaleconomische posities zijn de aantallen het hoogst.”

Wat zijn de aanbevelingen voor koolhydraten wat betreft een gezond voedingspatroon?

“Van de dagelijkse hoeveelheid calorieën die we tot ons nemen, mag tussen de 40 en 70 procent bestaan uit koolhydraten. Het beste is als dit complexe koolhydraten zijn. Deze worden gehaald uit volkoren brood, aardappelen, volkoren pasta’s en rijst, maar ook uit groente en fruit. Simpele (enkelvoudige) suikers zitten van nature in fruit en melkproducten. Daarnaast worden simpele suikers toegevoegd aan bepaalde voedingsmiddelen, zoals koek, snoep en gebak, toetjes en frisdranken. De Gezondheidsraad heeft geen richtlijn voor toegevoegde suikers, alleen dat het gebruik van frisdranken beperkt dient te worden. Het komt er op neer dat gezond eten belangrijk is, maar dat af en toe snacken ook prima kan.”

Is er een toename in suikerconsumptie in Nederland zichtbaar?

“Voedselconsumptiepeilingen laten zien dat er geen algehele toename in suikerconsumptie is geweest in de afgelopen decennia. Waar wel verschil in zit, is dat we vroeger meer zelf suiker op ons voedsel deden en dat de suiker nu al veelal in ons eten verwerkt zit. Een belangrijke ontwikkeling die we zien is dat aan de meeste voedingsmiddelen tegenwoordig wel minder suiker wordt toegevoegd dan dertig jaar geleden. Een toename van producten met minder suiker en tevens minder calorieën zou kunnen helpen om mensen aan minder zoet te laten wennen. Minder zoet moet echter niet betekenen minder lekker, want dan haken veel consumenten af. Meer voedingsmiddelen met minder calorieën kunnen bijdragen aan het voorkomen van overgewicht.”

Is er een verschil tussen van nature aanwezige suikers en toegevoegde suikers?

“Bij van nature aanwezige suikers moet gedacht worden aan groente, fruit en melk. Zo zitten in fruitsappen veel suikers, dus wanneer dit in grote hoeveelheden gedronken wordt, krijgen mensen veel suikers binnen. Daarnaast hebben we de toegevoegde suikers, deze zitten met name in frisdranken, koek, snoep en gebak. Voor het lichaam maakt het niet uit om welke soort suiker het gaat, het verwerkingsproces is hetzelfde. Het enige grote verschil tussen natuurlijke en toegevoegde suikers is dat men bij het eten van een banaan of het drinken van melk ook andere goede voedingsstoffen, zoals vezels, vitamines en mineralen, binnenkrijgt.”

Is een koolhydraatarm dieet beter dan een vetarm dieet om af te vallen?

“Uiteindelijk draait het bij afvallen allemaal om het verminderen van het aantal calorieën. Hierbij maakt het in principe niet uit of dit bewerkstelligd wordt door het verminderen van koolhydraten, eiwitten of vetten. Maar omdat vetten de meeste calorieën bevatten, werkt het het beste om de inname van vetten te verminderen. Belangrijk is dat de vermindering van vetten niet opgevuld wordt met meer andere calorierijke producten. Voor mensen met diabetes en tevens overgewicht kan het verstandiger zijn om het aantal calorieën te verlagen door hun koolhydraatinname te verminderen. Het is echter belangrijker om te letten op de kwaliteit van de geconsumeerde vetten en koolhydraten dan op de hoeveelheid macronutriënten. Mensen met diabetes type 2 wordt aangeraden te kiezen voor kwalitatief goede koolhydraatbronnen, zoals volkorenproducten, peulvruchten, groente en fruit. Gebruik van geraffineerde koolhydraatbronnen dient daarentegen beperkt te worden.”

Welke voedingsadviezen blijven, ondanks alle trends, voor iedereen gelden?

“Met de epidemiologische onderzoeken en interventies van de afgelopen veertig jaar, hebben we veel kennis opgedaan op het gebied van de preventie van chronische aandoeningen. Een aantal richtlijnen zijn door al die jaren hetzelfde gebleven. Groente en fruit zijn een belangrijk onderdeel voor de inname van belangrijke voedingsstoffen, evenals volkoren graanproducten, halfvolle zuivel en plantaardige vetten. Uiteindelijk draait een gezond voedingspatroon om de juiste energiebalans. Wanneer je het met extra lichamelijke inspanning niet redt om iets te doen aan je overgewicht, dan moet je ook echt wat doen aan je voedingspatroon. Het klinkt makkelijk, maar natuurlijk is het per individu anders en hangt het af van het voedselaanbod dat er is. Maar mensen leggen weleens te gemakkelijk de schuld van de overmatige kilo’s buiten zichzelf.”

Meer informatie?
www.humannutrition.nl
www.voedingscentrum.nl

Gerelateerde artikelen

De voorkeur voor bittere drankjes zoals bier, (zwarte) koffie of een gin tonic boven suikerhoudende dranken als een glaasje fris is nader bestudeerd door onderzoekers van de Universiteit in Evanston…

Het is haast een gewoonte om je kopje thee – vaak al van een smaakje voorzien – te verfraaien met een klontje of schepje suiker. Misschien zelfs wel twee of…

Consumenten vinden producten lekkerder en gezonder wanneer er een biologisch keurmerk op vermeld staat. Onderzoekers van de Universiteit Gent berichten hierover in een wetenschappelijke publicatie. Meer dan 150 personen werden…

Door ondervoeding daalt de weerstand met als gevolg een verhoogde kans op ziekte en complicaties. Vanuit die gedachte ontwikkelt gebaksspecialist De Bakker BV eiwitverrijkte producten onder het merk Innopastry. Hiermee…

Een veertigjarige vrouw meldt zich bij de huisarts. Ze heeft last van haar rug en merkt daarnaast op dat ze in de afgelopen maanden zonder opzet aardig wat kilo’s is…

Reactie

Plaats een opmerking

Onthoudt mijn naam en e-mailadres in de browser voor de volgende keer dat ik een opmerking plaats.