Niet meer van hetzelfde

Innoveren in de zorg draait niet alleen om technologie, maar ook om manieren van organiseren en werken. Zelforganisatie is daarbij een veel gekozen vernieuwing. Wat innovatie en zelforganisatie delen, is de roep om professionaliteit die door de professional(s) zelf gedragen wordt. Stevige professionals die hun vak actief ter hand nemen. ‘Agency’, zou ik dat noemen, ‘actiegericht eigenaarschap’.

Laatst kreeg ik een doortimmerd leerplan voorgelegd dat deze ontwikkelingen moest ondersteunen. Het bleef maar door mijn hoofd spoken. Dit is wat organisaties dus doen in reactie op deze uitdagingen; ze organiseren en didactiseren zich te blubber. Ze doordenken nieuwe visies, vertalen die door naar de medewerkers, dragen over, leggen uit, lichten toe, ver-‘ikken’. Maar waar ontstaat de innovatie? Aan de top of in een projectgroep? En hoe verhoudt zich dat tot zelforganisatie?

Om innovatie werkend te krijgen, zou ik twee accenten willen verleggen. Dat nieuwe visies op zorg en werk een grote rol spelen is duidelijk. Die visies delen is belangrijk. Maar hoeveel aandacht er ook is voor het gesprek hierover, zonder de bodem van een persoonlijke visie, zal de nieuwe visie van de organisatie uiteindelijk niet landen. Ik pleit ervoor professionals te helpen hun eigen visie op zorg, werk en hun vak te hervinden.

Bedenk vervolgens dat het bij innovatie draait om ieders unieke bijdrage, elkaar aanvoelen en aanvullen, in plaats van allemaal hetzelfde kennen en kunnen. Niet zozeer opleiden, maar werken aan professionele identiteit (dat wat iemand onvervreemdbaar kleur geeft) en teamleren (dicht bij de opgave, onderzoeken wat goed werk is en daarop de handen ineenslaan). Zo ontstaat er een stevigere basis van waaruit professionals kunnen werken aan betering van de zorg.

Gastbijdrage Manon Ruijters, Hoogleraar Leren, Ontwikkelen en Gedragsverandering aan de Vrije Universiteit Amsterdamn