Zenuwen in het bekken (beter) zichtbaar gemaakt

Bij duizenden patiënten per jaar worden zenuwen in het bekken beschadigd tijdens endeldarm-operaties, met vervelende gevolgen als incontinentie en seksuele problemen. Noeska Smit ontwikkelde een methode om deze zenuwen (beter) zichtbaar te maken voor de chirurg.

De anatomie van het bekken

Het bekken is anatomisch complex en sommige details zijn nog niet in volledig in kaart gebracht. In een nauwe kom van botten en spieren liggen veel organen die omgeven zijn door bloedvaten, zenuwen, lymfevaten en bindweefselstructuren. Wie in het bekken opereert, moet de microscopische anatomie ervan zeer goed kennen. Zo kan voorkomen worden dat patiënten na een operatie in het bekkengebied bijvoorbeeld incontinent raken of erectiestoornissen ondervinden. In het geval van kanker helpt goede anatomische kennis bovendien om de tumor volledig te verwijderen.

Virteel 3D-Model van het bekken

‘In mijn onderzoek werkten we samen met het LUMC, aan een virtueel 3D-model van het menselijk bekken, gebaseerd op echte anatomie’, zegt Noeska Smit. Samen met Annelot Kraima maakte ze een gedetailleerde virtuele 3D-anatomische atlas die alle beschikbare en nieuwe informatie over het bekken bundelt. ‘We hebben deze atlas vervolgens ingezet voor zowel educatieve doeleinden (om anatomie te leren) als voor een betere pre-operatieve chirurgische planning.’

Hoe gaat het er in de praktijk uitzien?

‘Wat de chirurgische planning betreft, gaat het hier vooral over het behandelen van endeldarmkanker, een aandoening die alleen al in Nederland ongeveer 4000 mensen per jaar treft. Er zijn zenuwen in het bekken die zo klein zijn dat ze niet te zien zijn op een MRI scan en zelfs tijdens de operatie nauwelijks te zien zijn voor de chirurg. Helaas worden deze zenuwen hierdoor bijna standaard beschadigd tijdens de operatie, met alle gevolgen van dien voor de patiënt (zoals incontinentie en seksuele disfunctie).
‘Doordat deze zenuwgebieden in ons model wél te zien zijn, kunnen we deze als het ware mappen naar een MRI van de patiënt en zo de zenuwgebieden toch in kaart brengen.’

Met de ontwikkelde tool zijn de zenuwgebieden snel zichtbaar te maken. Dit stelt de chirurg voor de operatie in staat om te zien waar de zenuwen zich bevinden ten opzichte van de te verwijderen tumor. Dit blijkt vooral nuttig voor chirurgen in opleiding, maar het helpt ook om in de spreekkamer aan patiënten uit te leggen wat de risico’s zijn bij een operatie.

Bron: TU Delft