Zwangere vrouwen screenen op psychische problemen

Zwangere vrouwen met psychiatrische aandoeningen en psychosociale problemen hebben hulp nodig. Het Landelijke Kenniscentrum Psychiatrie en Zwangerschap (LKPZ) biedt hiervoor ondersteuning. Deze netwerkorganisatie heeft door oprichting van de Stichting Mind2Care het initiatief genomen om de Mind2Care, een aan de Erasmus Universiteit Rotterdam ontwikkelde online vragenlijst verder uit te bouwen tot een in de praktijk bruikbaar screen- en adviesinstrument voor zwangere vrouwen en zorgverleners.

Online vragenlijst

“Met dit screen- en adviesinstrument wordt bij alle zwangere vrouwen gekeken naar kwetsbaarheidsfactoren. Dit zijn factoren als psychiatrische en psychosociale aandoeningen en roken, alcohol of drugsgebruik”, aldus Marieke Paarlberg, gynaecoloog in Gelre ziekenhuis Apeldoorn en voorzitter van de Stichting Mind2Care. Ook wordt er gekeken of er eerstelijnsverwanten zijn met een psychose of manisch depressiviteit. Van haar zorgverlener krijgt de zwangere vrouw een pincode, waarna ze in alle rust de online vragenlijst kan invullen. Direct na het invullen leest ze wat het eventuele advies is. De zorgverlener krijgt een samenvatting van de uitslag met de belangrijkste risicofactoren van deze zwangere vrouw.

In Nederland komt bij één op de vier zwangere vrouwen minimaal één kwetsbaarheidsfactor voor. Voorbeelden van kwetsbaarheidsfactoren zijn onder andere psychische aandoeningen, huisvestingsproblemen, financiële problemen en trauma’s. “Zonder screeningsinstrument herkennen zorgverleners maar ongeveer vijf procent van de zwangeren als kwetsbaar. Bij screening met Mind2Care worden in 25 procent van de gevallen kwetsbaarheidsfactoren gevonden, wat dus vijfmaal beter is dan zonder.”, zegt Paarlberg.

Het gevaar

Op korte termijn, in de zwangerschap, hebben vrouwen met kwetsbaarheidsfactoren meer kans op vroeggeboorte, groeivertraging, aangeboren afwijkingen en placentaproblemen. Volgens Paarlberg kan dit kan ernstige gevolgen hebben. “Met deze problemen worden baby’s vaker ongezond geboren. Daarnaast is de kans op overlijden tijdens of kort na de zwangerschap groter.”
Volgens Paarlberg gaat het er uiteindelijk om dat door goede begeleiding kinderen zich goed, veilig en geborgen voelen binnen hun gezin. Dit verkleint de kans op gedragsstoornissen of psychiatrische problemen op latere leeftijd. Ook kindermishandeling kan op deze manier mogelijk worden voorkomen. Met de Mind2Care kan al in een vroeg stadium de juiste behandeling worden gegeven. Hierdoor voelen mannen en vrouwen zich capabeler om een gezin te stichten en het kind een zo goed mogelijk begin en toekomst te geven.

De juiste behandeling

Omdat de zwangere en de zorgverlener allebei hetzelfde advies hebben gelezen, kan in de spreekkamer het gesprek over het advies tussen de verloskundig zorgverlener en de zwangere vrouw soepeler verlopen. Hierdoor kan de zorgverlener de juiste behandeling inzetten.

Het is van groot belang om al tijdens de zwangerschap behandeling en eventueel begeleiding op maat te geven. Psychische problemen kunnen behandeld worden met therapie en soms met medicijnen. Bij psychosociale problemen is het belangrijk om te kijken naar bijvoorbeeld adequate huisvesting en regelen van financiële problemen. Verder zegt Paarlberg dat het van belang is om vrouwen te coachen en te steunen. “Alles heeft tot doel dat de eerste jaren van het kind – waarbij hechting tussen moeder en kind moet plaatsvinden – zo goed mogelijk verlopen .”