7 opmerkelijke slapers

Voor de meeste mensen is ‘normaal’ slapen gewoon, maar voor een deel is dit niet zo vanzelfsprekend. Zij kampen namelijk met slaapverschijnselen met vaak een enorme impact.
7 van deze opmerkelijke slapers staan in dit artikel beschreven. Hiervan behoren alleen de ‘lucide dromers’ niet tot de categorie die lijden aan een parasomnie. Een parasomnie is een slaapstoornis waarbij mensen tijdens de slaap opvallend gedrag vertonen of opvallende bewegingen maken. Het gedrag of de bewegingen lijken doelgericht, maar worden onbewust (automatisch) uitgevoerd.

1. Slapers met REM-slaap gedragsstoornis (RBD)

Er is sprake van RBD als de levendige dromen in de slaap letterlijk worden uitgevoerd. Dit worden een RBD episodes genoemd. Omdat de dromen vaak vol zitten met actie, kunnen ze zich zelfs uiten in gewelddadig gedrag. Ze komen voor tijdens de REM-slaap of droomslaap, wat de laatste fase van de slaapcyclus is. Tijdens deze fase zijn de hersenen actief met dromen, het verwerken van informatie en overige geheugenfuncties. Bij personen met RBD komen episodes gemiddeld om de anderhalf tot 2 uur voor.

2. Slapers met exploding head syndroom

Mensen met dit syndroom ervaren een heftige en beangstigende explosie of knal in het hoofd, wanneer ze in slaap vallen. Hierdoor zijn ze meteen weer alert. Hoewel het geestelijk gezien een hevige reactie oplevert, ervaren personen geen fysieke pijn. Een bijkomend verschijnsel kan het zien van lichtflitsen zijn.

3. Hypnic jerker

Een hypnic jerk is een onvrijwillige schokkende beweging van het lichaam of een lichaamsdeel. Deze ervaring wordt omschreven als het gevoel dat je valt en vervolgens een schok krijgt die ervoor zorgt dat je wakker wordt. Zowel in de non-remslaapfase als remslaapfase kan dit optreden.
In de non-remslaapfase, het moment dat je in slaap valt en je spieren zich ontspannen, kan een signaal vanuit de hersenen ervoor zorgen dat je lichaam weer wakker wordt.
Gedurende de REM-slaap is er bij sommige mensen sprake van een stuiptrekking van de ogen of de oren. Ook dit wordt gezien als hypnic jerks.

4. Slapers met nachtelijke hallucinaties

Nachtelijke hallucinaties zijn beelden die op een droom lijken. De beelden zijn vaak beangstigend omdat men het gevoel heeft dat wat er gebeurt echt plaatsvindt. De ervaring lijkt op het verschijnsel ‘lucide dromen’. Het belangrijkste verschil hiermee is dat hallucinaties geen dromen zijn en voorkomen op twee momenten; vlak voordat je in slaap valt (hypnagoge hallucinatie) of wanneer je wakker wordt (hypnopompe hallucinatie). In laatste geval kan een persoon sterk het gevoel hebben dat er iemand anders aanwezig is in de kamer.

5. Slapers met slaapparalyse

Slaapparalyse of slaapverlamming zorgt ervoor dat je niet in staat bent je lichaam te bewegen. Het kan gepaard gaan met hallucinatie en het komt tevens voor wanneer je in slaap valt (hypnagoge of predormitale vorm) of wanneer je wakker wordt (hypnopompe of postdormitale vorm).
Als je slaapt zorgen de hersenen er normaal voor dat je spieren ontspannen en zich niet bewegen. Dit wordt atonia genoemd. Tijdens slaapparalyse lijkt dit proces op te treden terwijl je wakker bent of het gebeurt net voordat je in slaap valt.
Karakteristieken zijn o.a.:

• Niet kunnen praten
• Niet kunnen zien
• Verlamming van één of meerdere lichaamsdelen
• Je volledig bewust zijn van wat er gebeurt

Vaak duurt een episode enkele seconden tot minuten, deze gaat meestal vanzelf weer over. Extreem je best doen om te bewegen kan helpen om de episode te stoppen.
In sommige gevallen kan het ook stoppen wanneer iemand je aanraakt of tegen je praat.
Bij mensen die aan narcolepsie lijden komt slaapparalyse vaker voor. Zijn er bij een persoon geen andere kenmerken van narcolepsie aanwezig, dan is er sprake van geïsoleerde slaapparalyse.

6. Slapers met nachtelijke paniekaanvallen

Nachtelijke paniekaanvallen of pavor nocturnes komen meer voor bij jonge kinderen (met name kleuters). Karakteristieken van een dergelijke aanval zijn:

• Recht opzitten en een ‘bloedstollende’ gil geven
• Om je heen slaan en schoppen; in het ergste geval leidt dit tot gewelddadige acties
• Warrige taal uitslaan
• Angstige blik in de ogen hebben en een verhoogde hartslag
• Zweten, zwaar ademen of erg gespannen zijn
• Uit bed springen en rond rennen. Deze laatste reactie komt vaker voor bij volwassenen

7. Lucide dromer

Ben je je bewust van het feit dat je droomt, dan is er sprake van lucide dromen. Het kan zelfs zo zijn dat je in staat bent de gebeurtenissen in je droom te sturen.
Bij lucide dromers is het vermogen tot zelfreflectie in de slaap sterk aanwezig. Uit onderzoek blijkt dat er wellicht een neurologisch verband is.
In dit tweedelig onderzoek werd de hersenactiviteit van ‘normale slapers’ en lucide dromers geregistreerd op twee momenten; terwijl ze sliepen en terwijl ze wakker waren. In de slaap was het deel van het brein dat verantwoordelijk is voor ons vermogen tot zelfreflectie, actiever bij lucide dromers. Dit zou erop kunnen wijzen dat zelfreflectie in het dagelijks leven vanzelfsprekender is voor personen die ook hun dromen weten te sturen.

In het deel van het onderzoek waarbij deelnemers wakker waren en zij handelingen moesten uitvoeren, werd bij lucide dromers een hogere hersenactiviteit in de prefrontale cortex waargenomen. De wetenschappers concludeerden ditzelfde deel in het brein verband houdt met het vermogen om zowel overdag als ‘s nachts bewust te zijn van eigen handelen.