De behandeling van psychosomatische klachten

Psychosomatische klachten kunnen iemands leven enorm ontregelen. Mensen hebben zeer reële pijn- of uitvalsklachten, maar zowel de huisarts als de specialist kunnen geen lichamelijke (somatische) oorzaak vinden.

Omdat de klachten zo reëel en levensecht zijn, is het voor patiënten moeilijk te accepteren dat ook psychische factoren een rol zouden kunnen spelen. Voor huisartsen is het erg lastig dit bespreekbaar te maken. Patiënten hebben vaak het gevoel dat hun lichamelijke klachten niet langer serieus worden genomen. “De dokters weten het niet meer, dus denken ze zeker dat ik gek ben.”

Psychosomatische diagnose vaak laat gesteld

De reden dat bij mensen vaak pas in een laat stadium een psychosomatische diagnose wordt gesteld heeft niet zozeer te maken met de onwil van huisartsen en specialisten. Bij lichamelijke klachten wordt gezocht naar lichamelijke oorzaken. De huisarts verwijst patiënten met klachten daarom in eerste instantie naar een somatisch specialist. Vaak is dat de neuroloog, de internist of de pijnbestrijder. Ook deze specialisten onderzoeken de patiënt grondig voordat zij andere oorzaken in overweging willen en kunnen nemen.

Doorverwijzing van patiënten

Meestal is het overigens de huisarts die doorverwijst naar de psychiater. Dat heeft twee redenen. Ten eerste kent de huisarts de patiënt meestal beter dan de specialist; hij kent vaak de familiesituatie, weet of er redenen voor stress of misschien zelfs een depressie zijn. De tweede reden is dat patiënten meestal terugverwezen worden naar de huisarts als de specialist niets kan vinden. De huisarts heeft dan een functie als coördinator. Hij zorgt voor de stapsgewijze inzet van zorg, afhankelijk van de ernst van de aandoening.

Oplossing van psychosomatische problematiek

Psychiater Iris Keuning, gespecialiseerd in de behandeling van mensen met psychosomatische aandoeningen, pleit er niet voor dat huisartsen veel eerder naar de derde lijn doorverwijzen. “Over het algemeen gaat het best goed. Een huisarts die een psychosomatische problematiek vermoedt, zal eerst enkele weken rustig afwachten. In de meeste gevallen verdwijnen de klachten namelijk na enige tijd spontaan. Een tweede groep patiënten wordt goed opgevangen in zowel de somatische als de psychiatrische tweede lijn. De huisarts kan om ondersteuning vragen bij de praktijkondersteuner GGZ of bij een centrum door een consultatie of second opinion.”

Verbetering van de kwaliteit van leven

Iris Keuning licht toe wanneer voor een derdelijnscentrum kan worden gekozen: “Wanneer de klachten zeer ernstig en langdurig zijn, is verwijzing naar een multidisciplinaire, gespecialiseerde instelling zinvol. Het is helaas niet altijd zo dat de klachten helemaal verdwijnen zodra de patiënt accepteert dat misschien psychische factoren een rol spelen. Als mensen al twintig of dertig jaar met bijvoorbeeld ernstige pijnklachten rondlopen, zijn deze niet zomaar verdwenen. Wij kunnen vaak wel helpen om ze draaglijker te maken, om de kwaliteit van leven duidelijk te verbeteren.”