Blijf op de hoogte

Effectiever screenen op darmkanker dankzij ‘big data’

Grootschalige data-analyse heeft een nieuwe voorspeller voor darmkanker aangewezen: het metaboolsyndroom. Juist bij darmkanker is een zo vroeg mogelijke diagnose belangrijk voor de overlevingskansen. Screenen van ‘big data’ is voor die vroege opsporing zeer effectief, zo blijkt uit dit nieuwe onderzoek.

Totstandkoming onderzoek

VU-informatici Mark Hoogendoorn, Reinier Kop en Annette ten Teije maakten samen met onder andere maag-, darm- en leverarts Leon Moons (UMC Utrecht) en hoogleraar huisartsgeneeskunde Mattijs Numans (LUMC, VUmc) met nieuwe technieken een voorspellend model. De gebundelde krachten van de informatici en de medici leidden tot een publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Computers in Biology and Medicine.
Mark Hoogendoorn: “Medisch onderzoek door data-analyse is een steeds belangrijker vorm van onderzoek. Data-analyse op zó’n grote schaal als wij dat nu hebben gedaan, dat is uniek in Nederland.”

Patronen zoeken in 263.000 dossiers

De VU-informatici zochten naar onderscheidende patronen in ruim 263.000 (anonieme) elektronische patiëntendossiers (EPD). 1.292 patiënten van die ruim 263.000 hadden een diagnose gekregen. De informatici vergeleken deze twee groepen door software in de data te laten zoeken naar de verschillen in de aanloop naar de diagnose. Hoogendoorn: “We stelden de vraag: welke combinaties van voorspellende factoren vinden we, en in welke volgorde?”

Metaboolsyndroom als voorspeller

De onderzoekers hebben bekende voorspellers voor darmkanker herbevestigd (leeftijd, ijzertekort, obstipatie) én nieuwe gevonden. Het metaboolsyndroom (een stofwisselingsaandoening) is bijvoorbeeld zo’n nieuwe factor. Er was al wel een relatie bekend tussen darmkanker en het metaboolsyndroom, maar nog nooit eerder is bewezen dat het metaboolsyndroom een voorspeller zijn.
Hoogleraar huisartsgeneeskunde Mattijs Numans: “De techniek die is gebruikt maakt het op termijn mogelijk, op basis van routine-dossiergegevens bij een individuele patiënt met klachten, aan het bureau van de dokter een risicoberekening te maken. Dit kan helpen bij de beslissing de patiënt wel of niet voor verder onderzoek door te sturen.”

Veelvoorkomende vorm van kanker

Darmkanker is de tweede meest voorkomende vorm van kanker in Nederland, en juist bij deze vorm is een zo vroeg mogelijke diagnose belangrijk voor de overlevingskansen. Maar dat is lastig, omdat de vroege symptomen (bijvoorbeeld buikpijn) vaak weinig onderscheidend zijn. Bij het in 2014 ingevoerde bevolkingsonderzoek voor darmkanker komen relatief veel ‘vals positieve’ tests voor en worden nog steeds diagnoses gemist. Onderzoek naar verdere verfijning van de diagnostiek is dus hard nodig.

Dikke darmkanker

MDL-arts Leon Moons: “Jaarlijks vinden er ongeveer 200.000 darmonderzoeken plaats, waarvan een groot gedeelte wordt uitgevoerd om dikke darmkanker uit te sluiten bij patiënten met klachten. Gelukkig wordt deze diagnose niet vaak gesteld. Maar het onderzoek is wel belastend voor de patiënt en het is een kostbare ingreep. Met behulp van dit nieuwe model kunnen huisartsen ervoor zorgen dat uiteindelijk minder mensen een dergelijk belastend onderzoek hoeven te ondergaan.”

Ook toepasbaar op andere ziekten

De kracht van het nieuwe voorspellende model is dat de software helemaal ‘blanco’ door de data heen gaat. Informaticus Hoogendoorn: “We hebben vooraf niet geprogrammeerd naar welke voorspellers de computer moest zoeken, zoals gebruikelijk bij medisch onderzoek op basis van data-analyse. Daardoor is dit model heel generiek toepasbaar op allerlei soorten data, en kan dus ook toegepast worden om (nieuwe) voorspellers te vinden voor andere ziekten.

Bron: VU

Gerelateerde artikelen

In Nederland is dikkedarmkanker één van de meest voorkomende kankersoorten. Er worden jaarlijks ongeveer 12.000 mensen gediagnosticeerd met deze ziekte.[1] Wanneer de dikkedarmkanker uitzaait, betekent dit dat de kankercellen zich…

Het aantal behandelingen kan bij mannen met dikkedarmkanker omlaag als ze gescreend worden op de ziekte. Dit blijkt uit de resultaten van een studie onder Finse inwoners. Minder chemotherapie en…

Het risico om op enig moment darmkanker te krijgen bedraagt 4 à 5%. Daarmee is darmkanker de tweede meest voorkomende kankersoort in Nederland. Een van de onderzoeken die gedaan worden…

Verschillende voeding wordt vaak in negatieve als positieve zin gelinkt aan de uiteenlopende vormen van kanker. Onderzoekers van de Yale Cancer Center hebben nu een interessante ontdekking gedaan, die als…

Twee soorten darmbacteriën spelen een rol bij de groei van tumoren bij patiënten met erfelijke darmkanker. Dit blijkt uit Amerikaans onderzoek van het Johns Hopkins University waar Annemarie Boleij van…

Reactie

Plaats een opmerking

Onthoudt mijn naam en e-mailadres in de browser voor de volgende keer dat ik een opmerking plaats.