Shared decision making is essentieel voor een goede behandeling van longkanker

Er zijn verschillende typen en stadia van longkanker en daarmee verschillende behandelingen. Voor de keuze van de best passende behandeling is shared decision making essentieel. Wat is het precies? En wat is de rol van de arts én van de patiënt hierin? Longarts Christi Steendam van het Amphia Ziekenhuis in Breda legt het uit.

 Wat is shared decision making en waarom is het belangrijk voor de zorg van longkankerpatiënten?

In feite is shared decision making de Engelse (hippe) term voor ‘gezamenlijke besluitvorming’. “Het gaat erom dat arts en patiënt samen tot een beslissing komen over de behandeling en het vervolgtraject en dat dat niet vanuit één persoon komt”, stelt drs. Steendam. “Ook voor een arts is belangrijk om dit gezamenlijk te doen. Je gaat samen een intensief traject in en dan is het belangrijk dat dat traject goed past bij de patiënt en dat alle partijen zich daarbij zoveel mogelijk op hun gemak voelen. Dat ze een weloverwogen beslissing hebben genomen en achter die beslissing staan. De patiënt zal daardoor ook meer gemotiveerd zijn om de therapie trouw te zijn.” Dit gaat natuurlijk niet alleen op bij mensen met longkanker. Toch is het belangrijk om dit in het geval van longkanker extra te benadrukken. “Mensen met longkanker zijn over het algemeen wat ouder. Dat maakt ze bijvoorbeeld iets kwetsbaarder voor bijwerkingen. Soms is de sociale context wat fragieler. Allemaal zaken om mee te nemen in de gezamenlijke besluitvorming.”

Wat wordt er besproken om tot een gezamenlijk besluit te komen?

Patiënten zitten allereerst in een diagnostisch traject met allerlei onderzoeken. Na het multidisciplinair overleg zal de longarts met een voorstel voor een passend behandelplan komen dat aansluit bij die diagnose. “In het gesprek gaat het over de voor- en nadelen van de verschillende opties, zoals kans op succes versus bijwerkingen. Je kunt bijvoorbeeld meer bijwerkingen accepteren als je weet dat de kans op genezing met die behandeling groter is. Belangrijk is daarbij ook hoe de patiënt er zelf instaat en waar hij of zij tegenaan loopt. Welke voor- en nadelen wegen zwaar voor de patiënt? Wat zijn de waarden en normen? Zijn er mantelzorgers? Want de behandelingen vragen soms veel van de patiënt. Soms wordt het aanvankelijke behandelplan nog aangepast.” Het gaat uiteindelijk om de keuze van de patiënt. Patiënten kunnen bijvoorbeeld aangeven voor alle medische behandelingen te willen gaan, maar het kan ook zijn dat hij of zij helemaal afziet van remmende behandeling en alleen ondersteunende zorg wenst.

Uit de praktijk kent drs. Steendam een patiënt die in aanmerking zou komen voor een combinatie van chemo- en radiotherapie. “Maar de patiënt had ook ernstige nierproblemen en hart- en vaatziekten. En was daarbij ook op leeftijd. In overleg hebben we toen afgezien van de chemotherapie. Ja, de kans op nieuwe problemen in de toekomst is dan groter, maar dat is een afweging die je samen moet maken.” Het komt ook voor dat de overwegingen van de patiënt van tevoren al worden meegenomen in het multidisciplinair overleg .

Zo bereid je je voor op een goed gesprek

De patiëntenvereniging Longkanker Nederland stelt handige materialen beschikbaar op haar website, zoals de folder ‘Longkanker? Belangrijke vragen om te stellen’. “Aan de hand van die folder kan ik de diagnose en het stadium bespreken en de daarbij passende opties bespreken. We gebruiken ook regelmatig studieresultaten, vooral naasten van de patiënt kunnen daar behoefte aan hebben.” Emoties spelen ook een rol. Het is belangrijk om alles even te laten bezinken. Bepaalde keuzes zijn soms niet makkelijk.

Het is belangrijk dat de patiënt zich als gelijkwaardige gesprekspartner opstelt. Dokter Steendam: “Maar er zijn veel verschillende mensen. Oudere mensen hebben nog regelmatig de houding van ‘de dokter zal het wel het beste weten’. Jongere patiënten hebben vaak veel op internet gelezen. Maar voor elke patiënt is het belangrijk om te bedenken: wat vind ík belangrijk? En maak dat goed duidelijk naar je arts.”

De keuze voor de best mogelijke behandeling binnen de passende persoonlijke waarden van de patiënt: dat is waar het voor drs. Steendam om gaat. “Een weloverwegen beslissing waar je beiden achterstaat.”

Samenvattende tip voor de patiënt

“Vraag jezelf af wat jíj belangrijk vindt en bespreek de verschillende opties zo open mogelijk met je arts. Neem de tijd om achteraf de verschillende opties met alle voor- en nadelen te laten bezinken. Praat eventueel ook met naasten en/of de huisarts om uiteindelijk tot een passend plan te komen.”

Dit artikel is financieel mogelijk gemaakt door MSD. De hierin besproken meningen en ervaringen zijn afkomstig van de geïnterviewde personen, MSD heeft geen invloed op de inhoud gehad. April 2021 – NL-NON-01155