Oogheelkunde vol van innovaties

Mijn moeder was net als ik oogarts en zij dacht altijd dat doof zijn erger was dan blind zijn, omdat het sociale contact van dove mensen verloren gaat. Haar visie was dat ze zich sociaal buitengesloten kunnen voelen worden omdat ze niets kunnen horen. Ik denk dat het allebei niet leuk is. Slechtziendheid is buitengewoon vervelend en geeft veel beperkingen. Het beperkt bijvoorbeeld je mogelijkheden om jezelf bezig te houden of om voor jezelf te zorgen. Het is een enorme handicap. Slechtziendheid komt in gradaties; we kijken uiteindelijk allemaal met ons brein en wat voor de een slecht is, is voor de ander juist goed. De ogen zijn een belangrijk zintuig, dat is voor iedereen duidelijk.

Voor de behandeling van staar kunnen we stellen dat de kwaliteit van de resultaten de laatste jaren enorm vooruit is gegaan. Tegenwoordig kunnen we heel nauwkeurig uitkienen op welke sterkte voor een eventuele bril de patiënt na de operatie uitkomt. We kunnen zelfs multifocale lenzen in het oog plaatsen. Niet iedereen heeft daar behoefte aan, maar het geeft aan dat de mogelijkheden snel uitgebreid worden. Wat de behandeling van glaucoom betreft zijn voortdurend nieuwe ontwikkelingen gaande. Een deel van die ontwikkelingen heeft te maken met medicatie, er is een groter en beter assortiment waardoor we vaker operaties kunnen uitstellen. Operatief hebben we ook meer in ons arsenaal, bijvoorbeeld een kunstmatig ventiel dat de oogdruk omlaag brengt. Al deze dingen worden verder uitontwikkeld. Ik zie er voornamelijk verbeteringen, niet direct oplossingen: je pakt het probleem aan, maar niet bij de oorzaak.

Macula degeneratie (MD) is en blijft een heel lastig probleem. Er zijn voor de zogenoemde natte vorm van deze aandoeningen wel ontwikkelingen met injecties in het oog, waardoor bloedingen opgelost worden, zodat het gezichtsvermogen langer behouden blijft tot een bepaald niveau. Dat niveau is niet heel hoog, maar voor mensen met deze aandoening kan dat toch erg waardevol zijn. MD is een enorme slijtage van onvervangbaar weefsel. Er is ook een droge vorm, waarbij uitval van zenuwweefsel optreedt. Daardoor ga je vlekkerig zien of minder scherp zien, maar het leidt niet tot blindheid. Sommigen van de patiënten ontwikkelen een natte vorm. Door het versleten weefsel breken nieuwe, abnormale vaten door. Abnormaal van plek, vorm en functie. Deze vaten zijn heel fragiel en kunnen gaan lekken. Zo’n bloeding belemmert het zicht in ernstige mate. Voorkomen kan helaas niet, maar bij het eerste signaal van uitbraak kunnen we nu wel behandelen. Dat is een sterke verbetering ten opzichte van vijf, zes jaar geleden.

De kwaliteit van leven is voor veel mensen met oogproblemen een issue van belang. Er wordt ook erg veel studie naar gedaan. De vervanging van een heup geeft volgens onderzoek de grootste verbetering in de kwaliteit van leven, maar de behandeling van staar staat tweede op dat lijstje. Dat geeft aan dat de verbetering, die deze operatie geeft, een enorme impact heeft voor deze patiënten. Voor ons als oogartsen is het een behandeling die veel dankbaarheid geeft. Een oogoperatie is en blijft natuurlijk een ingreep en sommige mensen zien daar tegenop, maar op een gegeven moment zien ze zo slecht, dat ze zelfs uitzien naar de operatie, omdat er geen andere keuze meer is. Wij horen vaak ‘het zijn toch je ogen’, met andere woorden: we moeten er voorzichtig mee omgaan en dat doen we ook.

Patiënten zijn tegenwoordig goed geïnformeerd en hebben een grote behoefte aan betrouwbare informatie.
Eén op de zes patiënten in de spreekkamer van de oogarts heeft te maken met droge ogen. Ofschoon het geen gevaarlijk probleem is, is het wel degelijk iets waar mensen met deze aandoening last van hebben. Gelukkig zijn er zeer interessante ontwikkelingen op dit gebied, in de zin van een technologisch goed middel dat voor meerdere uren de traanfilm aanvult en ondersteunt. Het is symptoombestrijding, maar toch een technisch hoogstandje in een flesje dat gewoon bij de apotheek, de zelfstandige drogist en een grote drogisterijketen verkrijgbaar is. Dat is een belangrijke ontwikkeling en het geeft aan dat de innovatie in ons vak snel gaat. Bijna elke dag is er wel een vernieuwing, het is technologisch een erg vooruitstrevend vak. Daardoor ook heel spannend en interessant.

Dit is een bijdrage van oogarts Ruth Lapid-Gortzak van het AMC.