Thuiswerken voor, tijdens en na Corona: een uitdaging voor iedereen

Thuiswerken leek voor de Corona pandemie voor velen een luxe, maar toch levert thuiswerken voor veel mensen problemen op. Professor Mark van Vugt van de VU Amsterdam is samen met professor Kniffin (Cornell University) en professor Narayanan (National University of Singapore) het Onderzoek Covid-19 and The Workplace gestart. 30 onderzoekers werken mee aan een literatuurstudie over de sociaal-psychologische gevolgen van Corona en de  veranderingen in werkpraktijken.

Thuiswerken krijgt met Corona een nieuwe betekenis

Thuiswerken is na de pandemie definitief veranderd, hoewel het vroeger als een luxe werd gezien is het nu een noodzaak geworden. Thuiswerken heeft een nieuwe lading gekregen en dat heeft gevolgen voor zowel de werknemers als de organisaties. Thuiswerken kan volgens professor Mark van Vugt prima als het gaat om het afronden van lopende projecten, maar creativiteit en innovatie wordt geremd door het werken vanuit huis. “Face-to-face meetings worden gemist en het brainstormen gaat online lang niet zo gemakkelijk als in het echt. Ook voor nieuwe medewerkers is het een ramp om thuis te werken. Zij missen de informele contacten met mentoren en ervaren medewerkers. De socialisatie vindt namelijk plaats via informele contacten en mentorgesprekken en dat is een punt van zorg. Voor young professionals is het dus moeilijk om zich te ontwikkelen en door te groeien, ze voelen zich minder een onderdeel een team, bedrijfscultuur en een manier van werken. Dit kun je veel beter ervaren door fysiek in het bedrijf te werken”, zegt Mark van Vugt. Hij verwacht dan ook minder commitment onder deze groep.

Het is de verantwoordelijkheid van organisaties om het thuiswerken te faciliteren

Organisaties moeten de impact voor hun werknemers niet onderschatten en zorgen dat dagelijkse zaken goed blijven lopen. “Teamgesprekken zouden moeten blijven bestaan, maar de 1 op 1 gesprekken schieten er nogal eens bij in. Het is  belangrijk om het mentoring aspect veel aandacht te geven, door middel van 1-op-1 gesprekken. In praktische zin is thuiswerken “makkelijk” te organiseren, in emotionele zin goed contact houden vergt echter veel aandacht. Een hybride bedrijfsmodel is aan te raden, waarbij men het kantoor wel als contactplek blijft gebruiken. Fysieke ontmoetingen met het team, leidinggevende, coach en de mentor blijven enorm belangrijk. Natuurlijk moet de organisatie wel rekening houden met de maximale bezettingsgraad van bijvoorbeeld 20%”, zegt professor Mark van Vugt.

Aandacht voor de emotionele gevolgen van thuiswerken

Veel werknemers kunnen zich praktisch goed aanpassen, maar in emotionele zin is thuiswerken voor sommige mensen moeilijk. “Elkaar af en toe fysiek treffen blijft heel belangrijk. Anders komt socialisatie van nieuwe medewerkers en de professionele ontwikkeling in gedrang. Organisaties zouden rekening moeten houden met de thuissituatie van de werknemer. Feedback is dus een vereiste”, zegt Mark van Vugt. Heeft de werknemer een eigen werkplek? Zijn er kinderen thuis? Naast praktische zaken zijn de emotionele gevolgen zeer belangrijk. Een alleenstaande kan geïsoleerd raken door het langdurig thuiswerken, maar een druk gezin kan ook voor onhoudbare situaties zorgen tijdens het werken. Hier bestaat een dilemma voor organisaties, namelijk privacy binnen de thuissituatie versus controle mogelijkheden en monitoring. De werkgever wil namelijk zicht hebben op de thuissituatie omdat dit de werksituatie is geworden. “Het is dus belangrijk om privacy goed uit te zoeken, want dit hoort tegenwoordig bij goed werkgeverschap. Tot waar gaat de verantwoordelijkheid van de werkgever? Mag je werknemers vragen om een dagboek of app bij te houden om te kijken of ze goed functioneren? Er zijn mensen die door het thuiswerken in de problemen komen en last krijgen van verslavingen. Bepaalde werknemers zouden dan ook voorrang moeten krijgen bij het werken op kantoor. Sommige groepen zijn echter gebaat bij het thuiswerken, omdat zij minder stress ervaren. Bijvoorbeeld mensen met bepaalde ziektes.”, zegt onderzoeksleider Mark van Vugt.

Supervisie en innovatiekracht behouden is een grote uitdaging bij thuiswerken

Organisaties moeten goed kijken hoe zij mentoring en supervisie van bepaalde groepen werknemers het beste kunnen vormgeven om creativiteit en innovatie te behouden. Een alleenstaande heeft een andere benadering nodig dan bijvoorbeeld een expat of werkende moeder. 1-op-1 supervisie sessies met de leidinggevende en de werknemers kunnen ingezet worden, evenals online brainstormsessies.” Als innovatie belangrijk is dan is brainstormen heel belangrijk, online is dit moeilijk maar wel mogelijk. Je kunt bijvoorbeeld online teams

maken waarmee je vervolgens informele groepjes kunt maken die van tevoren niet georganiseerd zijn.

Je gaat even uit elkaar, vanuit de groep naar een klein groepje en weer terug naar de grote groep,” zegt Dr. Mark van Vugt. Het is vergelijkbaar met de koffiepauze, waarbij je samen met je collega tot een spectaculair idee komt en dit vervolgens in de vergadering verder kunt ontwikkelen.

Gebrek aan persoonlijke communicatie bij thuiswerken zorgt voor uitdagingen

“Mensen willen face-to-face communicatie, daar zijn we evolutionair op gericht. Helaas is de technologie nog niet zo ver. Oogcontact is heel lastig, maar nieuwe ontwikkelingen zijn aanwezig”, zegt Dr Mark van Vugt. Het is een uitdaging om face-to-face communicatie te simuleren, bijvoorbeeld met behulp van video conferencing 2.0 in een drie dimensionale omgeving. In Virtual Meeting Rooms kun je beter zien waar iemand naar kijkt en een gevoel voor lichaamstaal ervaren met je zintuigen. De onderzoekers hebben dan ook de hypothese dat leiderschap veranderd van masculinaire dominante leiders, vaak mannen, naar meer empathische leiders, overwegend vrouwen. Vrouwen beschikken namelijk over meer empathische eigenschappen en kunnen waarschijnlijk beter een beeld krijgen van de situatie van de thuiswerkende werknemer. Met de juiste begeleiding van werknemers door leidinggevenden en organisaties bestaat er dus absoluut een toekomst voor thuiswerken na de Corona pandemie.