Het belang van goede mondgezondheid

Goed poetsen en flink flossen helpt om cariës en een slechte adem te voorkomen. Dat weet iedereen. Hoe belangrijk een goede mondgezondheid is voor onze algehele gezondheid is veel minder bekend. Als er problemen zijn met de mondgezondheid, kan dat een teken zijn dat er ook elders in het lichaam problemen zijn. En ook omgekeerd is het zo dat problemen elders in het lichaam kunnen duiden op problemen met de mondgezondheid.

Relatie mond en rest van lichaam

Deze nieuwe kennis maakt de rol van de tandarts nog belangrijker dan voorheen. Maar het draait niet alleen om de tandarts. Ook andere medici zouden meer aandacht moeten besteden aan mondgezondheid. Het is helemaal niet zo’n vreemd idee dat een huisarts een patiënt met een verhoogd risicoprofiel op hart- en vaatziekten voor controle doorstuurt naar een tandarts. En als een tandarts bij een patiënt ernstige parodontitis constateert, is het belangrijk dat hij de patiënt wijst op de mogelijkheid van een verhoogd risico op hart- en vaatziekten en adviseert om contact op te nemen met de huisarts. Ook verband tussen een slechte mondgezondheid en diabetes mellitus is onomstotelijk aangetoond. Een slechte wondgenezing in de mond kan een aanwijzing zijn dat iemand DM heeft.

Mondgezondheid van ouderen

Mantelzorgers, verzorgenden en verpleegkundigen hebben een belangrijke taak als het gaat om de mondgezondheid van ouderen. Als iemand nog zelf zijn tanden wil poetsen, is dat prima. Maar er is wel controle nodig op de effectiviteit van die reiniging. “Een reëel risico is namelijk dat bacteriën uit de mond terechtkomen in de longen en daar een longontsteking veroorzaken”, weet Ellen van Bruggen, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Gerodontologie. “Vooral bij ouderen komt het regelmatig voor dat ze zich verslikken waardoor bacteriën uit de mond in de luchtpijp terechtkomen.”

Een goede mondhygiëne is een belangrijke voorwaarde voor een goede mondgezondheid maar bij deze kwetsbare groepen is een perfecte mondhygiëne in de regel niet haalbaar zodat er toch geregeld cariës en tandvleesproblemen ontstaan. “Als iemand zijn tanden niet goed genoeg kan poetsen en ook nog een verminderde speekselproductie heeft, kan een gebit binnen zes maanden van gezond naar slecht gaan”, stelt Van Bruggen. “Daarom is mijn standaard werkwijze als tandarts geriatrie om patiënten eens in de drie maanden te laten langskomen voor controle en behandeling.”

Tandartsen geriatrie

Het gaat bij tandartsen geriatrie niet om ‘de technisch hoogst haalbare behandeling’. “Van deze tandartsen wordt meer kennis en ervaring gevraagd dan bij de standaard opleiding wordt gedoceerd”, stelt hoogleraar gerodontologie Cees de Baat. “Vandaar dat zij ook een omvangrijke extra studie hebben gevolgd.” Naarmate de patiënt ouder wordt, is het van belang te overwegen welke behandeling wel of juist niet moet worden toegepast. “Iedere tandarts kan fantastische technische hoogstandjes realiseren om een probleem op te lossen. Dat is prachtig als de patiënt in uitstekende lichamelijke en geestelijke conditie verkeert. Maar als dat niet zo is, is het beter om te kiezen voor een zo eenvoudig mogelijke oplossing zodat het onderhoud van de mond niet onnodig wordt bemoeilijkt.”

Het gebit verschilt van persoon tot persoon

In sommige gevallen is het zelfs beter om zo min mogelijk te veranderen aan het gebit. “Bij een kwetsbare oudere patiënt moet je geen implantaten plaatsen”, geeft Van Bruggen als voorbeeld. “Dan moet je je beperken tot relatief eenvoudige behandelingen om te zorgen dat mensen in ieder geval geen ontstekingen of pijn hebben. Dan is een gebit waarmee zij goed kunnen eten erg belangrijk.” Die controle is ook van belang als iemand al een prothese heeft. “Als er verandering optreedt in de musculatuur in het gelaat, heeft dat gevolgen voor de houvast van de prothese. Ook kan het gebeuren dat protheses door veranderingen in de kaak minder goed zitten. In beide gevallen is het belangrijk de pasvorm weer optimaal te maken.”

Rol van de tandarts

Als zelfstandige ouderen gaandeweg afhankelijk worden van zorg dan worden zij omringd door een behandelteam. Hoewel ieder lid van dat team verantwoordelijk is voor de gezondheid van de patiënt, blijft volgens De Baat de tandarts hoofdverantwoordelijk voor de mondgezondheid. “Het is nu nog niet zo gebruikelijk dat de tandarts zijn patiënten nabelt als deze al langere tijd niet naar de praktijk zijn gekomen voor controle en/of behandeling. Maar dat hoort er naar mijn idee wel bij.”

Meer aandacht voor mondgezondheid

Alles begint echter bij meer aandacht voor de mondgezondheid. Niet alleen kinderen moeten daar al van jongs af aan van worden overtuigd en in worden opgeleid. Ook en vooral volwassenen zijn gebaat bij meer educatie over een goede mondverzorging. De mond stelt ons in staat te genieten van ons eten en ons drinken. Voor een optimale beleving daarvan zijn alle onderdelen van onze mond van belang. Het wordt hoog tijd dat wij onze mond de aandacht geven die hij verdient.