De psychische gevolgen van brandwonden

Vroeger overleed men met brandwonden eerder aan de verwondingen dan nu. De medische zorg is anno 2015 sterk verbeterd. Hoewel het natuurlijk heel goed nieuws is dat mensen nu vaak blijven leven, betekent het ook dat de psychosociale gevolgen van brandwonden meer dan ooit van kracht zijn.

De traumatische impact van brandwonden

Onderzoek doen naar de psychische gevolgen van brand is hard nodig, zegt Marianne Nieuwenhuis van de Vereniging Samenwerkende Brandwondencentra in Nederland (VSBN). Er zijn drie brandwondencentra in Nederland en al het onderzoek rondom brandwonden gebeurt onder auspiciën van de VSBN.

Een brandwondenongeval meemaken is meestal traumatisch, legt ze uit. “De acute stress en angst zijn heel groot. Mensen denken: ik ga dood. Brand maak je bij het volle bewustzijn mee en daarna volgt een verblijf in het ziekenhuis: een periode waarin men veel pijn ervaart. Ondanks dat ook de verbandtechnieken een stuk beter zijn dan vroeger. Na ontslag uit het ziekenhuis moet men vaak leren leven met littekens en soms ook met functiebeperkingen. Allemaal redenen waarom mensen nadien met psychische klachten kunnen blijven zitten.”

Reacties op psychotrauma zeer individueel

Maar niet iedereen houdt psychische klachten over na brandwonden. De psyche van de mens is zeer complex. “Reacties op traumatische gebeurtenissen zijn zeer individueel bepaald. Ook niet iedereen met psychische klachten hoeft in therapie.” Maar wie wel en wie geen ondersteuning nodig heeft, is een belangrijk vraagstuk, zodat al vroeg interventies kunnen plaatsvinden waardoor mensen zo min mogelijk lijden.

Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat een bepaalde groep patiënten baat heeft bij een virtual reality-programma tijdens het wisselen van de verbanden. Nieuwenhuis: “Het spel in een virtuele wereld leidt zodanig af, dat men daardoor minder pijn ervaart.” Maar ook hier geldt dat het voor de een wel werkt en voor de ander niet. Niet iedereen vindt het bijvoorbeeld prettig om afgeleid te worden. Maar hoe meet je voor wie wel en wie niet? Dat is een van de vraagstukken.

Complexiteit van het onderzoek

Wat het onderzoek naar de gevolgen van brandwonden complex maakt is de relatief kleine patiëntenpopulatie, verduidelijkt Anne Bakker, onderzoeker aan het AMC. In Nederland worden ongeveer 750 patiënten per jaar opgenomen in een gespecialiseerd brandwondencentrum. En daarnaast speelt de heterogeniteit van de groep patiënten een rol. Een brandwondenongeval kan immers iedereen overkomen. Dat maakt het lastiger om uitspraken te doen die voor de hele populatie gelden.

De gevolgen voor ouders van kinderen met brandwonden

Een bijzonder onderzoek is het onderwerp waarop Bakker is gepromoveerd: de psychosociale gevolgen bij ouders van kinderen met brandwonden. Haar onderzoek liet zien dat brandwonden bij een kind voor de ouders niet zonder gevolgen blijft. Bakker: “Er was wel al onderzoek naar de gevolgen voor het kind zelf, maar nog niet naar de gevolgen voor vaders en moeders. Juist de dynamiek in een gezin blijkt bepalend voor het al dan niet ontwikkelen van psychische klachten bij de ouders en bij het kind. Als het bijvoorbeeld problematisch wordt om over de brand te praten, kan dat bijdragen aan het ontwikkelen van een posttraumatische stressstoornis.” Maar meer onderzoek is nodig om te bepalen hoe gezinnen al in een vroegtijdig stadium kunnen worden ondersteund om met de gevolgen van brand om te leren gaan.