Muziek beïnvloedt ons brein

Muziek heeft een unieke invloed op het brein. Bij het luisteren naar en vooral bij het maken, en bij zingen wordt een groot aantal neuronale netwerken in zowel de linker- als de rechterhersenhelft geactiveerd. Muziek kan emoties en zelfs herinneringen oproepen, leidt tot verbazing, verwondering, vertedering, empathie en enthousiasme. Het is moeilijk een andere activiteit te bedenken die zoveel doet met en voor ons brein. Mede hierom wordt het op zoveel gebieden ingezet.

Positieve invloed

Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar de werking van ons brein in combinatie met het luisteren naar en het maken van muziek. De Duitse professor H.G. Bastian deed gedurende zes jaar wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van muziekbeoefening op leerprestaties van kinderen. Zijn studie wijst uit dat het een zeer positieve invloed heeft op de intelligentie en de sociale vaardigheden. Neuroloog dr. Gottfried Schlaug verklaart in zijn studies hoe dat kan. Met zijn onderzoek toonde hij aan dat bij kinderen die muziek maken het volume van de verbindingsbalk tussen de beide hersenhelften toeneemt. Hierdoor communiceren deze delen beter met elkaar.

Muziek in de klas

“Onbegrijpelijk dus dat muziekles niet langer verplicht is op onze basisscholen”, oordeelt hoogleraar klinische neuropsychologie Erik Scherder. “Juist in die leeftijdsfase heeft muziek een unieke invloed op het brein. Het verbetert aantoonbaar de complexiteit en de samenwerking van de verschillende onderdelen van het brein.”

Alzheimer

Muziek is ook in staat het volwassen en het verouderde brein te stimuleren. Zo kan het bijvoorbeeld oude herinneringen, die bij mensen met de ziekte van Alzheimer doorgaans niet meer of moeilijk bereikbaar zijn, weer naar boven brengen waardoor mensen in zelfs een gevorderd stadium van dementie de tekst van jeugdliedjes meezingen en in sommige gevallen zelfs hun kinderen en kleinkinderen weer even herkennen. Muziek is dan een trigger die toegang geeft tot herinneringen die zijn opgeborgen op plekken in het brein die minder kwetsbaar zijn voor de ziekte van Alzheimer.

Muziektherapie

Sinds eind jaren tachtig doen Amerikaanse neurowetenschappers onder leiding van de hoogleraren M. Thaut en I. MacIntosh samen met muziektherapeuten onderzoek naar de meest effectieve werking van muziek op de mens. Zij ontdekten dat het zeer gericht aanbieden van muziek motorische, spraak en cognitieve problemen met een neurologische oorsprong vermindert. Hun onderzoek was aanvankelijk vooral gericht op mensen met verworven hersenletsel zoals een beroerte en de ziekte van Parkinson. Later werd duidelijk dat ook mensen met aandoeningen binnen het Autistisch Spectrum kunnen profiteren van muziektherapie. En zo zijn er nog vele voorbeelden te noemen.

Angst- en pijnbestrijding

Ook de toepassing bij angst-en pijnbestrijding leidt tot opmerkelijke resultaten. “Als je muziek aanzet bij medische handelingen worden mensen minder angstig”, vertelt Scherder. “En als angst vermindert, heeft dat ook invloed op de pijnbeleving. Die wordt als minder hevig ervaren.” Dat komt omdat je lichaam bij het luisteren naar muziek die je mooi of fijn vindt endorfine aanmaakt. Endorfine is een soort natuurlijke ‘feel good drug’. Je voelt je prettiger en het vermindert het gevoel van pijn. Sporters maken het bijvoorbeeld aan tijdens het hardlopen. Aanvankelijk voelen ze nog wat weerstand, gaat het lopen stroef en is misschien een spier pijnlijk. Maar na verloop van tijd maakt het lichaam endorfine aan. Die endorfine onderdrukt de pijn en leidt tot een euforisch gevoel die ook wel ‘runners high’ of ‘hardloperroes’ wordt genoemd.