Psychische problemen: niet zichtbaar, wel ingrijpend

Psychische problemen – men wil ze nog wel eens op een grote hoop gooien. Ze komen echter in verschillende gradaties voor, hebben zeer diverse oorzaken, zijn soms goed, soms slecht te behandelen, en manifesteren zich op heel verschillende manieren.

Breed scala aan ziektebeelden

In de medische wetenschap worden psychische problemen in verschillende categorieën onderverdeeld. Het gaat daarbij om problemen die een duidelijk aanwijsbare oorzaak in de hersenen hebben, maar ook om aandoeningen die het gevolg zijn van traumatische gebeurtenissen in iemands verleden of een verstoorde geestelijke ontwikkeling. De concrete ziektebeelden lopen uiteen van dementie tot anorexia, van depressiviteit tot psychoses en van schizofrenie tot allerhande fobieën en angststoornissen.

Toenemende kennis van psychische problemen

Door toenemende kennis groeit het inzicht in psychologische aandoeningen. Op de praktijk toegespitst gaat het bij psychische aandoeningen om acute, chronische of recidiverende storende of bedreigende gevoelens, gedachten, gedragingen, en/of lijden. Naar schatting hebben 3 miljoen Nederlanders regelmatig voor korte of langere duur psychische klachten.

Er zijn psychische ziektes die niet of onvoldoende zelf kunnen worden beheerst of aangepast. Denk hierbij aan verslavingen of eetstoornissen. Andere aandoeningen veroorzaken matig tot zeer ernstig lijden bij de patiënt (en/of diens omgeving), ‘psychische pijn’. Een derde categorie zijn de aandoeningen die het dagelijks functioneren in meer of mindere mate verstoren, door persoonlijke problemen als slapeloosheid of depressiviteit, of door sociale problemen, bijvoorbeeld in de relatie of op het werk. Deze laatste categorie is de laatste decennia steeds beter te behandelen.

De diagnose is vaak lastig te stellen

Slechts een beperkt deel van de psychische aandoeningen is exact te diagnosticeren. De verschillende uitingsvormen zijn niet altijd goed van elkaar of van normale karaktereigenschappen te onderscheiden, of komen in combinatie voor. Sommige symptomen komen bij onderling zeer verschillende aandoeningen voor en bemoeilijken zo een juiste diagnose, terwijl die natuurlijk van het allergrootste belang is voor de verdere behandeling. Los van de duidelijk zichtbare hersenbeschadigingen kunnen veel psychische problemen alleen worden vastgesteld aan de hand van gesprekken tussen patiënt en behandelaar.

Het ontwikkelen van de optimale behandeling is daarom een kwestie van geduld en afhankelijk van het vertrouwen tussen patiënt en behandelaar. Voor de buitenwereld blijven psychische problemen vrij schimmig. Maar wanneer 20% van de Nederlanders in meer of mindere mate met psychische problemen kampt, kunnen we niet anders dan het probleem serieus nemen.