De patholoog als centrum van personalized medicine

Het aandachtsgebied van dr. Arno van Leenders (Erasmus MC te Rotterdam) is urogenitale pathologie, dus gericht op kanker van de blaas, prostaat, nieren en testis. Hij gaat in op het belang van de patholoog voor de ontwikkeling van personalized medicine.

Wat is de connectie tussen pathologie en personalized medicine?

“Op het moment dat specifieke moleculaire afwijkingen in bepaalde tumoren zitten en je geneesmiddelen hebt die juist aangrijpen op deze afwijkingen: zo wordt de term personalized medicine sinds kort gebruikt. In een bredere context is een patholoog daar al langer mee bezig, door relevante microscopische eigenschappen van de tumor in detail te beschrijven, zodat de meest geschikte behandeling kan worden gegeven voor iedere individuele patiënt. Alleen al door microscopisch onderzoek, nog niet eens met een moleculaire test. In feite is dat al personalized medicine.”

Personalized medicine wordt nu gebruikt in relatie met DNA-onderzoek.

“Inderdaad. Voor de prostaat en blaas is veel moleculair onderzoek gedaan. Voor blaaskankertherapie zijn flinke stappen gemaakt. Met de introductie van immuuntherapie kunnen patiënten die voorheen weinig behandelmogelijkheden meer hadden, soms nog goed worden geholpen. In de pathologie zijn we bezig om te onderscheiden welke patiënt wel, en welke niet op immuuntherapie zal reageren. Voor blaaskanker wordt dat waarschijnlijk in de toekomst de dagelijkse praktijk. De patholoog speelt daarbij een cruciale rol, of zijn we zelfs de spil van personalized medicine.”

Hoe ontwikkelt zich dat verder in de komende jaren?

“We zullen meer in detail te weten komen over moleculaire eigenschappen die bepalend zijn voor gedrag van kanker, respons op behandeling en optreden van bijwerkingen. Bijvoorbeeld, waar de patholoog tot op heden vooral keek naar de grootte van blaaskanker, verwacht ik dat we in de toekomst ook bepalen of het een agressieve variant is en voor welke therapie de kanker waarschijnlijk het meest gevoelig is. Dit heeft consequenties voor de behandeling van de patiënt.”

Wat is daarbij de rol van en zoektocht naar biomarkers?

“Het bepalen van moleculaire eigenschappen gerelateerd aan de gevoeligheid voor een bepaalde therapie is duur en tijdrovend. Het is belangrijk dat er vervolgens goedkope en eenvoudige biomarker tests komen die een weerspiegeling zijn van de complexe moleculaire eigenschappen, maar gemakkelijk en snel af te lezen zijn.”