Wondzorg komt uit het isolement

Het was nooit een ‘sexy’ onderwerp en lange tijd een ondergeschoven kindje: wondzorg. Bijzonder, want 1 procent van de Nederlandse bevolking lijdt onder het hebben van een complexe wond. Of het nu gaat om doorligwonden (decubitus), een open been of diabetische voet: in alle takken en lagen van de gezondheidszorg komen zorgverleners ze tegen. Duidelijk eigenaarschap en multidisciplinaire samenwerking lieten lang te wensen over. Dat blijkt wel uit de cijfers: voor iemand met een complexe wond bij de juiste zorgverlener zit, zijn er gemiddeld 30 weken verstreken. Daar komt echter verandering in: wondexpertisecentra ontstaan en specialistische opleidingen werpen hun vruchten af.

Een wond is niet louter een verpleegprobleem

“Wondzorg werd er vaak ‘een beetje bij’ gedaan”, weet professor Jos Schols (hoogleraar Ouderengeneeskunde Universiteit Maastricht). “Een wond zag men doorgaans slechts als een verpleegprobleem en de behandeling was vaak een kwestie van trial & error. Maar de aandacht voor goede wondzorg groeit, men gaat inzien dat het niet meer van deze tijd is dat mensen maanden of soms jaren met chronische wonden lopen.” De impact daarvan kan dusdanig zijn dat patiënten in een sociaal isolement raken.

De mens achter de wond

Een chronische wond kan vele oorzaken hebben: chronische infectie, slechte voedingstoestand, immobiliteit. Om slechts enkele te noemen. Om een wond goed te kunnen behandelen is het dan ook cruciaal om vooral ook de mens achter de wond te zien.

Interdisciplinair werken is pas optimaal wanneer de patiënt zelf deel uitmaakt van het team, propageert professor Schols. Pas dan sluit je als zorgverleners echt aan op wat de patiënt kan en wil én – niet onbelangrijk – wordt hij of zij medeverantwoordelijk. Juist in die samenwerking is geleidelijk een positieve kentering te zien.

De rol van wondexpertisecentra

Want waar voorheen geen antwoord was op de vraag ‘wie is eigenaar van het wondzorgtraject’, zijn daar nu de wondexpertisecentra. Vanuit verschillende plekken in Nederland nemen zij de regiefunctie door passende wondbehandeling op te starten voor patiënten die via ziekenhuis of huisarts worden aangedragen. De resultaten zijn hoopvol: er zijn wondcentra die zeggen met een passende lump sum (afgesproken bedrag) negen van de tien wonden binnen de afgesproken tijd dicht te kunnen krijgen.

Het stroomlijnen van de processen waardoor patiënten ook daadwerkelijk bij deze centra komen, verdient nog nadrukkelijk aandacht. Maar een belangrijke ontwikkeling is het, benadrukt René Baljon (voorzitter WCS Kenniscentrum Wondzorg): “Elkaars kennis en best practices delen en toegankelijk maken door inkopen daarvan, dat zouden we veel meer moeten doen.”

Wondexperts: steun in de basiszorg

Het ‘delen van kennis’ begint al bij de opleiding. Daarom is de 2-jarige post-HBO opleiding tot wondexpert opgezet. Waar de basisopleiding qua wondzorg ophoudt, gaat deze opleiding verder de diepte in. Professor Steven Hovius (plastisch chirurg Erasmus MC Rotterdam), destijds één van de grondleggers, legt het belang uit van een goede opleiding: “Verpleegkundigen en verzorgenden in de thuiszorg moeten bijvoorbeeld vaak alleen besluiten nemen, dan is het belangrijk dat iemand hen daarin steunt. Deze wondexperts nemen collega-zorgverleners mee in die goede wondzorg.”

Maar ook in het ziekenhuis hebben deze experts de essentiële taak om cure and care aan elkaar te koppelen, zo bepleit Hovius. Kortom: de wondzorg neemt een serieuze plek in binnen de gezondheidszorg. Een gedeelde verantwoordelijkheid die moet leiden tot een beter welzijn, lagere zorgkosten en minder chronische wonden.