Van geneeskunde naar geneeskunst

Technisch gezien moet de kwaliteit van geleverde zorg in orde zijn. Maar hoe de patiënt dat beleeft is misschien nog wel belangrijker.

De verbetering van de kwaliteit van zorg kent verschillende aspecten. Uiteraard moet de technische handeling, die voor de zorg wordt uitgevoerd, kloppen. Maar ook van belang is hoe de patiënt die behandeling beleeft. Prof. dr. Hans Kerkkamp is lid van de Raad van Bestuur van het Atrium Ziekenhuis in Heerlen en houdt zich daar bezig met de voortdurende verbetering van de kwaliteit van zorg. “Belangrijk is ook om je af te vragen wat een behandeling heeft bijgedragen aan de waarde van de kwaliteit van leven.”

Complexe zaak

Praten over de kwaliteit van zorg is een complexe zaak, vindt prof. Kerkkamp. Want vaak wordt de rol van de patiënt zélf in het hele verhaal niet meegenomen. Een patiënt die na een leven lang roken, vet eten en weinig lichaamsbeweging een hartinfarct krijgt, ontvangt in het ziekenhuis een behandeling, die hij ook nog kan beoordelen. “Maar belangrijk nog is dat deze patiënt zijn levenswijze wellicht opnieuw bekijkt en gezond gaat leven om de risicofactoren voor een nieuw infarct te verminderen. De kwaliteit van leven heeft de patiënt zelf verbeterd. Het is mijnsinziens de rol van het ziekenhuis als organisatie om tools aan te geven om de kwaliteit van het leven te verbeteren, die verdergaan dan symptomatisch het probleem op te lossen.”

Essentie

Een ziekenhuis krijgt te maken met zo’n 1500 wetten, protocollen en richtlijnen om technisch goede zorg te leveren, dat aan de richtlijnen wordt getoetst. Ook kan de zorg gemeten worden door puur naar de opbrengst te kijken van wat het technisch handelen heeft opgeleverd. “Aan de hand van patiënttevredenheidsonderzoek krijg je vervolgens nog een beeld van de beleving van de zorg. Maar hoe weet je of een patiënt na een ingreep een verbetering in de kwaliteit van leven ervaart? Dat is nog geen standaard punt dat uitgevraagd wordt, terwijl het mijnsinziens wel de essentie van de zorg is.” Moet een patiënt met kanker in een gevorderd stadium per se chemotherapie krijgen? De therapie zal zijn kwaliteit van leven niet verbeteren en wellicht is de keuze om de tijd die rest zonder ernstige bijwerkingen van de therapie door te brengen, meer gerechtvaardigd. Kerkkamp: “Wat we technisch kunnen moeten we niet altijd technisch willen toepassen. We moeten weer van geneeskunde naar geneeskunst gaan, ons afvragen wat het beste is voor de patiënt zélf.”

Samen

In het Atrium wordt samengewerkt met andere partijen, zoals patiëntenverenigingen en de seniorenraad, om te kijken of zorgprogramma’s goed aansluiten bij de verwachtingen van patiënten. “We willen het beeld van verwachtingspatronen omzetten in processen. Dat gebeurt nu voor een aantal diagnoses. Voor Parkinson-patiënten planden we voorheen bijvoorbeeld alle onderzoeken zo veel mogelijk op één dag, zodat ze er verder vanaf zouden zijn. Maar deze patiënten blijken dat helemaal niet als prettig te ervaren, zij spreiden de onderzoeken liever. Zo kun je de verwachting beter laten aansluiten bij wat wij als ziekenhuis qua diagnose en behandeling kunnen bieden. Dat geeft een enorme kwaliteitsverbetering in de belevingservaring. We moeten veel meer naar de wensen en verlangens van de patiënt luisteren, want niemand weet zoveel over zijn ziekte als hij.”