'Blijf alert op symptomen hartfalen'

Lekkende hartkleppen komen in verschillende gradaties voor en hoeven lang niet bij iedereen dezelfde symptomen te veroorzaken. De ene patiënt houdt het nog jaren vol met behulp van de juiste medicatie, terwijl de ander in een veel eerder stadium geopereerd moet worden. Eén ding is echter gelijk voor iedereen: het is van groot belang om het eigen lichaam goed in de gaten te houden.

Geen symptomen

De 71-jarige Henk heeft het naar eigen zeggen maar getroffen. Al 41 jaar weet hij dat hij een lekkende mitraalklep heeft, maar symptomen zijn tot op de dag van vandaag nagenoeg uitgebleven.
Het was dan ook niet naar aanleiding van klachten dat bij hem een lek werd geconstateerd aan de klep tussen de linkerkamer en linkerboezem. Op zijn dertigste is hij zonder directe aanleiding naar de huisarts gestapt met het verzoek of die zijn hele lichaam eens wilde nalopen. De arts hoorde een hartruis en stuurde Henk door naar een cardioloog. Vanaf dat moment volgden tweejaarlijkse checks om te voorkomen dat het lek ongemerkt erger werd.
In de afgelopen jaar is dit zelfs halfjaarlijks gebeurd, omdat het lek in die 41 jaar wel degelijk erger is geworden. Dit heeft het risico op een verdikking van de hartspier vergroot, waardoor uiteindelijk hartfalen kan ontstaan.
“Vooralsnog merk ik dus weinig van mijn aandoening, maar het idee dat mijn hart in de gaten wordt gehouden, is prettig.” Bovendien benadrukt Henk dat eigen initiatief en assertiviteit van patiënten zélf essentieel is. “Mijn cardioloog zegt het ook: let op je lichaam en let op wat je voelt. Gelukkig ken ik mijn lichaam goed en sport ik nog steeds regelmatig. Dat helpt.”

Verschillende stadia

Een lekkende hartklep kan lange tijd zonder gevolgen blijven, vertelt Hans van Laarhoven van de Hart & Vaatgroep. Een slecht werkende klep is namelijk op zichzelf staand niet acuut gevaarlijk, zolang het bloed nog maar voldoende rondgepompt wordt en het hele lichaam genoeg voorzien blijft.
Dit is nog steeds mogelijk met een lekkende hartklep, mits het hart in staat is en blijft om harder te pompen. Met goede medicatie kunnen patiënten zoals Henk het dus nog lange tijd volhouden zonder operatie.
Het is echter nu juist dat hardere pompen dat er op den duur voor kan zorgen dat een lekkende hartklep daadwerkelijk overgaat in hartfalen. Dit stadium wordt meestal, zo niet eerder, ingeleid door kortademigheid, pijn op de borst en/of vermoeidheid.

Eigen initiatief

Bij dreigend hartfalen kan ofwel besloten worden tot reparatie van de klep, ofwel voor vervanging van de klep door een biologisch vervaardigde klep of kunstklep. In elk scenario is het essentieel dat de patiënt zelf nauw betrokken wordt bij zijn of haar behandeltraject, vindt Van Laarhoven.
“Onderzoek wijst uit dat patiënten die betrokken zijn bij hun behandeling, therapietrouw en gevoeliger voor hun behandeling zijn. Bovendien kosten zij daardoor uiteindelijk minder.” Wanneer artsen hun patiënten als het ware medeverantwoordelijk maken voor hun eigen behandeling en daarmee dus hun lichaam, bevordert dit de alertheid en assertiviteit.
Eigenschappen waar Henk in elk geval enorm veel profijt van heeft gehad: “Als ik 41 jaar geleden niet spontaan, zuiver op eigen initiatief naar de huisarts was gegaan, had ik nu misschien nog steeds niets geweten van mijn hartafwijking.”