Net doen alsof je dyslexie hebt toch niet zo makkelijk

Wil je een dyslexieverklaring? Die kun je heel gemakkelijk krijgen door dyslexie te veinzen. Althans, dat suggereerde tv-programma Rambam vorig jaar. In de praktijk is het echter erg lastig om te faken, zo blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam.

Met een dyslexieverklaring op zak krijg je meer tijd voor tentamens en worden spelfouten je minder aangerekend – dat kan studenten die geen dyslexie hebben, aanzienlijk voordeel opleveren. Dat maakt het aantrekkelijk om op oneigenlijke wijze aan een dyslexieverklaring te komen. De Rambam-uitzending was voor de onderzoekers een mooie aanleiding voor een studie: hoe gemakkelijk is het om dyslexie te veinzen?

Dyslexie nabootsen

De onderzoekers, universitair docenten Madelon van den Boer en Elise de Bree en hoogleraar Orthopedagogiek Peter de Jong, vroegen 28 studenten om dyslexie te simuleren. Vervolgens vergeleken de wetenschappers hun scores met die van 16 studenten die echt dyslexie hebben én met een controlegroep van studenten zonder dyslexie. De complete groep studenten deed 9 verschillende tests, zoals in één minuut een rij steeds complexere woorden hardop lezen, in twee minuten een reeks pseudowoorden hardop lezen, een reeks letters herhalen, spellen et cetera.

Overdreven lage scores

De Jong grinnikt: ‘Onze student-assistenten die de tests afnamen, wisten niets over het onderzoek. Zij zeiden tegen ons, oprecht verbaasd: “Wat is het spel- en leesniveau van veel studenten toch laag”.’ De studenten die net deden alsof ze dyslexie hadden, scoorden stelselmatig overdreven laag op bijvoorbeeld de lees- en spellingtests. Daarnaast noteerden ze lage scores op tests waarop dyslectici normaal helemaal niet zo veel lager scoren dan “gewone lezers”. ‘Alleen al door te kijken naar het scorepatroon konden we zo al 86 procent van de simulanten ontmaskeren. Iemand die zich beroepsmatig met de diagnostiek van dyslexie onderzoek bezighoudt, moet die overige 14 procent er ook gemakkelijk uit kunnen pikken.’

Steeds betere controle

Blijft natuurlijk de vraag of dyslexieverklaringen zo makkelijk worden uitgegeven en zo ja, hoe dat dan komt. Universitair docent Pedagogiek Elise de Bree: ‘Gedeeltelijk heeft dat te maken met de beroepsgroep – orthopedagogen zijn dienstbaar, ze willen mensen graag helpen. Ze zijn er niet op bedacht dat hun cliënten wel eens zouden kunnen sjoemelen.’ De Jong vult aan: ‘Daar komt natuurlijk bij dat zich nog steeds beunhazen op de markt begeven. Gelukkig wordt de kwaliteit van bureaus die dyslexieverklaringen uitgeven steeds beter gecontroleerd en is er vanuit het Nederlands Kwaliteitsinstituut Dyslexie een nieuw keurmerk gelanceerd. We moeten natuurlijk toe naar de situatie dat scholen en universiteiten alleen verklaringen accepteren van een erkend bureau.’

Probleem niet groter maken dan het is

Overigens moeten we het probleem ook niet groter maken dan het is, vindt De Jong: ‘Verreweg de meeste dyslexieverklaringen worden afgegeven op de basisschool.’ De Bree vult aan: ‘En daar is altijd sprake van een heel intensief traject waarbij de ouders en de leerkracht betrokken zijn. De kans dat kinderen “valsspelen” is eigenlijk uitgesloten. Bovendien heeft een kind van die leeftijd geen voordeel van de diagnose – het is juist helemaal niet prettig om het label dyslexie opgeplakt te krijgen.’

Bron: Universiteit van Amsterdam