Leven met harddrugsverslaving: “Ondanks stigma is het mogelijk om te veranderen”

Mensen met een verslaving krijgen in het dagelijks leven vaak te maken met stigmatisering. Niet alleen vanuit hun omgeving, maar ook door zelfstigma. Ahmet Türkmen (42) weet dit uit eigen ervaring. Na een harddrugsverslaving van zeventien jaar is hij nu precies zeven jaar clean en zet hij zich in om mensen bewust te maken van de invloed en de gevolgen van stigmatisering.

Verslaafd en afkicken

Gedurende de jaren dat hij verslaafd was, vertrok Ahmet elke zomer naar Turkije om af te kicken. In het begin maakte hij de reis naar zijn vaderland voornamelijk om zijn familie tevreden te stellen. In de laatste paar jaar wilde hij zelf echter ook graag stoppen. “In die periode merkte ik bij terugkomst uit Turkije dat mijn omgeving met een bepaalde blik naar mij keek. Ik was wel gestopt, maar mensen zagen mij nog steeds als onbetrouwbaar, namen afstand van mij en dachten dat ik zou terugvallen in mijn oude gedrag.”

Dat hij in een hokje werd gestopt, maakte het voor hem moeilijker om zijn voornemen om af te kicken in stand te houden. Daarnaast kon hij op weinig begrip rekenen voor zijn situatie en werd hij niet betrokken bij zijn eigen afkickproces. “Iedereen had een idee over wat ik moest doen, maar niemand vroeg wat ik zelf wilde.”

Uiteindelijk ging hij in behandeling bij de verslavingszorg. Nadat hij was afgekickt ging hij begeleid wonen, herstelde het contact met zijn familie en kinderen en pakte hij zijn schulden aan. Dit zorgde ervoor dat hij echt kon herstellen van zijn verslaving en dat hij het volhield.

Zelfstigma

Inmiddels is Ahmet zeven jaar clean en komt stigmatisering door zijn omgeving weinig meer voor. Wel heeft hij op momenten dat het tegenzit soms last van zelfstigma. Elk mens heeft meerdere levensgebieden die voor stabiliteit zorgen, legt hij uit. Die gebieden kunnen voor iedereen verschillen, maar meestal gaat het om relaties, werk, wonen, gezondheid, financiën en zingeving.

Deze terreinen kunnen worden gevat in het beeld van een hand die een glas water vasthoudt, waarbij elke vinger een levensgebied representeert. Wanneer het op het gebied van relaties en gezondheid minder goed gaat, zijn er twee vingers die het glas loslaten, waardoor de stabiele grip afneemt. “Op dat soort instabiele momenten komt het zelfstigma om de hoek kijken. Dan haal ik mezelf naar beneden en denk ik: zie je wel, je kunt het niet.”

Praten over verslaving

Ahmet zet zijn ervaringen in om anderen te helpen en geeft als coach en ervaringsdeskundige begeleiding aan cliënten in het kader van hun herstel. Zo spreekt hij geregeld met familieleden van mensen die verslaafd zijn. Zij vragen hem steeds vaker om advies over hoe ze verslaving kunnen herkennen en wat ze kunnen doen om hun naasten daarbij te helpen.

Een positieve ontwikkeling, vindt Ahmet, want de houding van familie is erg belangrijk voor het afkickproces van verslaafde mensen. “Als zij je steeds als verslaafde blijven benaderen terwijl je probeert af te kicken, is de kans op een terugval heel groot.” Hij pleit dan ook voor het betrekken van naasten bij de behandeling van verslaving en raadt hen aan een verslaafd familielid te benaderen met een open en begripvolle houding en met elkaar te praten over de verslaving.

Naast het voeren van gesprekken met familieleden gaat Ahmet ook wekelijks langs bij de crisisafdeling van een verslavingskliniek om te praten met mensen die net zijn opgenomen. Tijdens deze gesprekken stelt hij niet de verslaving centraal, maar heeft hij juist aandacht voor de mensen erachter. Wat maakt hen bijzonder en waar staan ze voor?

Hoop en perspectief

Ahmet vertelt vervolgens ook zijn eigen verhaal. Hij weet uit eigen ervaring dat dit mensen hoop en perspectief kan bieden. In de periode dat hij zelf was opgenomen in een kliniek ontmoette hij daar een voormalig harddrugsverslaafde die vertelde al anderhalf jaar clean te zijn. Dat verhaal gaf hem moed en liet hem inzien dat stoppen met drugs wel degelijk een mogelijkheid was. Voor die tijd was hij bang dat hij voor altijd verslaafd zou zijn, vertelt hij.

“Inmiddels denk ik: ik ben verslavingsgevoelig, ik moet oppassen en waakzaam blijven om niet weer terug te vallen, maar ik kan wel veranderen.” Nu hoopt hij er met zijn werk aan bij te dragen dat andere mensen net zo hoopvol in het leven kunnen staan als hijzelf.