Hoge leeftijd, jong DNA

Als we jong zijn, staat ons DNA zo afgesteld dat de juiste genen op het juiste moment actief zijn. Met de jaren raakt die afstelling ontregeld wat één van de onderliggende oorzaken van veroudering is. Uit onderzoek van meer dan 3000 Nederlanders blijkt dat dit niet voor iedereen opgaat. Er zijn mensen die, ondanks een hoge leeftijd, DNA hebben waarvan de afstelling nauwelijks is verouderd. Dat schrijven 34 onderzoekers van zes instituten onder leiding van dr. Bas Heijmans. Hij is onderzoeker aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). De resultaten zijn recent gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Genome Biology.

‘We denken het verouderingsproces als het ware op heterdaad betrapt te hebben. De ontregeling van het DNA ging gelijk op met een hogere activiteit van genen die beschadigde cellen proberen te repareren. Die reparatie is niet volledig effectief, waardoor overgebleven schade uiteindelijk leidt tot veroudering’, zegt onderzoeksleider Heijmans.

Sporen verouderingsproces gevonden

De onderzoekers hebben de afstelling van het DNA van meer dan 3000 mensen in kaart gebracht, door op bijna een half miljoen plekken de mate van methylatie te meten. Zij gingen daarbij op zoek naar die plekken waar de afstelling gedurende het leven steeds meer ging verschillen tussen mensen onderling. Onverwachts bleken die hand in hand te gaan met de activiteit van genen waarvan eerder onderzoek bij wormen en muizen had aangetoond dat ze een centrale rol spelen in het verouderingsproces. Deze genen kunnen de schade die zich in de loop van het leven ophoopt, steeds slechter repareren met als gevolg dat de cellen in ons lichaam verouderen.

Veroudering misschien niet onvermijdelijk

Niet iedereen in het onderzoek vertoonde in gelijke mate aanwijzingen voor ontregeling van het DNA. Een klein deel van de ouderen had DNA waarvan de afstelling nauwelijks te onderscheiden was van die van een 25-jarige. Bij hen waren genen die kenmerkend zijn voor het verouderingsproces dan ook veel minder actief.

Verband met kanker?

De volgende stap is om vast te stellen of zulke mensen ook langer gezond blijven. “Gezondheid hangt van meer af dan de juiste afstelling van het DNA. Maar we denken wel dat een ontregeling het basisproces is dat het risico op verschillende ziektes tegelijkertijd kan verhogen”, legt Heijmans uit. “Zo vonden we in kankercellen op dezelfde plekken veranderingen in de afstelling van het DNA, die er mogelijk op wijzen een voorstadium te zijn van de ziekte. Daarom willen we onderzoeken of het hebben van ‘oud’ afgesteld DNA een signaal is dat iemand een hoger risico heeft op verschillende vormen van kanker. Omgekeerd of een ‘jong’ DNA daartegen beschermt”, zegt Roderick Slieker, de hoofdauteur van het artikel.

Bron: LUMC