Hoe ga je om met een bekkenbodemverzakking?

‘Als ik veel sta, heb ik pijn en voelt het alsof er iets uit mijn vagina valt.’ Het is een veel gehoorde klacht bij een bekkenbodemverzakking of prolaps. De bekkenbodem is de onderkant van het bekken en bestaat uit sterke spieren en ophangbanden van bindweefsel. De bekkenbodem zorgt er in feite voor dat de organen onderin de buik (de urineblaas, de baarmoeder en de endeldarm) er niet uitvallen. Als de bekkenbodem deze organen niet goed ondersteunt, kunnen zij naar beneden zakken.

Veel vrouwen hebben bij een verzakte bekkenbodem regelmatig het gevoel alsof iets uit hun schede valt. Vaak melden zij echter ook ontstekingen en pijn in de vagina, met name tijdens het geslachtsverkeer. Wereldwijd lijden circa 34 miljoen vrouwen aan een bekkenbodemverzakking.

De symptomen van een verzakking

Bij een bekkenbodemverzakking werken de spieren en het bindweefsel niet goed en zakken de organen in het bekken letterlijk omlaag. Een bekkenbodemverzakking kan leiden tot een zwaar gevoel in de schede of het gevoel alsof er een ‘bol’ ter grootte van een ei of een sinaasappel in de schede of tussen de benen zit. Dit kan gepaard gaan met een zeurderig of vermoeid gevoel in de onderrug, vooral bij het zitten en fietsen. Door een blaasverzakking kan het moeilijk zijn de urine op te houden, of juist om goed uit te plassen. Door een verzakking van de dunne darm of endeldarm kan het moeilijk zijn om de ontlasting naar buiten te krijgen, ook al is er sprake van aandrang. Sommige vrouwen hebben last van meer dan één verzakking tegelijkertijd.

Schaamte bij de klachten

Slechts weinig vrouwen durven deze klachten aan hun huisarts, verloskundige of gynaecoloog toe te vertrouwen. Schaamte is een belangrijke reden om geen hulp te zoeken. Die schaamte is echter nergens voor nodig. Problemen met betrekking tot bekkenbodemverzakking zijn bij de huisarts bekend. Die kijkt dus niet vreemd op als een vrouw zich met dergelijke klachten bij hem meldt, omdat hij weet dat veel vrouwen na een bevalling dergelijke klachten houden. Een bekkentherapeut doet bovendien niet anders dan vrouwen met incontinentie behandelen. Ook daar kunnen vrouwen dus zonder dat zij zich druk hoeven maken terecht.

Wat zijn de oorzaken?

Een bekkenbodemverzakking komt vrijwel alleen voor bij volwassen vrouwen. De meest voorkomende oorzaken voor verzwakte of beschadigde bekkenspieren en – banden zijn: zwangerschap, een bevalling, een eerdere operatie (in het bekkengebied), obesitas, de menopauze, chronisch zwaar tillen, genetische aanleg of ouderdom. Dit laatste is overigens relatief, maar naarmate de leeftijd vordert, kan de bekkenbodem verzwakken. Lang niet altijd lukt het om na de bevalling de klachten te laten afnemen door zelf te oefenen met de spieren.

Diagnose van de bekkenbodemverzakking

Wie zes weken na de bevalling nog steeds klachten heeft van ongewild urineverlies of verlies van ontlasting kan er helaas min of meer van uit gaan dat de klachten niet vanzelf genezen. Het is dus zaak dat zij hulp zoeken en zich over een eventuele schaamte heen zetten. Vaak is een gesprek en een lichamelijk onderzoek samen nog niet voldoende om precies te bepalen wat de verzakking inhoudt en hoe die het beste behandeld kan worden. In dat geval is verder onderzoek noodzakelijk. Denk aan urineonderzoek, een cystoscopie (met behulp van een kleine camera in de plasbuis en de urineblaas) of urodynamisch onderzoek (de urineblaas wordt onderzocht door deze te vullen met vocht via een slangetje). Daarnaast heb je defaecografie (met behulp van röntgenfoto’s en contrastmiddel) en endo-anale echografie (een zogenoemde echo-probe wordt ingebracht om de vorm van de binnenste en buitenste kringspier te bepalen).

De behandeling van een prolaps

De behandeling van een prolaps moet er in alle gevallen op gericht zijn de steunfunctie van de aangedane weefselstructuren te herstellen. De optimale behandeling van bekkenbodemklachten bestaat niet. Dit is erg individueel bepaald. Ook is het afhankelijk van de soort bekkenbodemverzakking en de leeftijd en conditie van de patiënt. De een komt bij de bekkenbodemfysiotherapeut terecht, de ander bij de gynaecoloog.

Welke rol vervult de medisch specialist?

De bekkenbodemfysiotherapeut helpt met bekkenbodemversterkende oefeningen, waardoor patiënten mogelijk een betere controle krijgen over (het verlies van) ontlasting en urine. De gynaecoloog kan op verschillende manieren helpen. Soms is een operatie noodzakelijk, via de schede of de buik. Soms kan ook een minder ingrijpende behandeling zoals een ring of pessarium de verzakking goed verhelpen. Voor bijkomende problemen komen patiënten nog wel eens bij een uroloog of seksuoloog terecht. Het is hoe dan ook belangrijk dat patiënten hun problemen niet verzwijgen, maar er werk van maken. Alleen dan krijgen zij hun oude leven weer terug.