Stress als oorzaak en gevolg van hart- en vaatziekten

Het lijkt een kwestie van de kip en het ei: stress kan oorzaak én gevolg van hart- en vaatziekten zijn. Langdurige stress verhoogt de kans op hart- en vaatziekten én hart- en vaatziekten leveren vaak stress op. Dit staat in het adviesrapport Stress en hart- en vaatziekten waaraan drs. Jos van Erp, psycholoog bij De Hart&Vaatgroep/Hartstichting, heeft meegewerkt. In dit onderzoek gaat het over de relatie tussen hart- en vaatziekten en stress.

Wat houdt het managen van stress in?

Eén van de adviezen in het rapport is om een cursus stressmanagement aan te bieden aan mensen met een hart- of vaataandoening (en hun partners) die na het afronden van de medische behandeling nog veel stress ervaren. “Stressmanagement kan enerzijds bestaan uit het verminderen of hanteerbaar maken van de belastende omstandigheden, zoals werkdruk. Anderzijds is het van belang om de verhoogde spanning die ontstaat door psychische en lichamelijke factoren, zoals piekeren of angst en lichamelijke spanningsklachten, aan te pakken. Dit kan bijvoorbeeld door medicatie, een bewegingsprogramma of een programma voor spanningsregulatie,” vertelt Van Erp.

“Technieken waarmee mensen leren om zich te ontspannen kunnen gunstige uitkomsten hebben op zowel lichamelijk als psychisch gebied. Zo zijn patiënten, die hebben geleerd zich te ontspannen, minder angstig en hervatten zij vaker en eerder het werk.”

Training voor mensen met een hart- en vaataandoening

De Hart&Vaatgroep, de patiëntenvereniging voor mensen met een hart- en vaataandoening en hun naasten, hield een enquête waaruit bleek dat er behoefte was aan begeleiding op dit gebied en biedt daarom stressmanagementtrainingen aan. Deze zijn gebaseerd op de principes van de mindfulness-methode. Dit betekent dat patiënten én hun partners leren om hun aandacht te focussen op de directe ervaring in het hier en nu. Zo groeien afleidende gedachten en voorstellingen niet uit tot rampscenario’s.

Van Erp: “De training is gericht is op het ontwikkelen van een stabiele basis. Mensen leren stilstaan bij het moment en laten zich hierdoor niet meer meesleuren door allerlei gedachtes. Ook leren patiënten om zich lichamelijk en geestelijk te ontspannen door ontspanningsoefeningen. De mindfulness-benadering zorgt ervoor dat mensen spannende gedachten en gevoelens niet laten groeien, maar ze ook niet uit de weg gaan. Dit laatste draagt bij aan de acceptatie van veranderingen die het gevolg zijn van de ziekte. Verder leren we hen ruimte te maken voor prettige, ontspannen of waardevolle ervaringen. De ziekte van mensen of die van hun partner veroorzaakt vaak beperkingen, maar door samen te zoeken naar positieve dingen, lukt het om meer te genieten en je daar op te richten.”

Door wie en voor wie?

Deze training wordt door een ervaren psycholoog en een ervaringsdeskundige gegeven. De ervaringsdeskundige leeft net als de patiënten met een hart- en of vaataandoening. De training is vooral bedoeld voor mensen met een hart- of vaataandoening (en hun partners) die na het verlaten van de medische behandeling nog veel stress ervaren.