Bijnierschorsinsufficiëntie uitgelicht

Dr. Anton Franken is internist-endocrinoloog in Isala te Zwolle én bestuurslid van BijnierNET. Hij legt uit wat bijnierschorsinsufficiëntie is, hoe je het vaststelt en welke klachten patiënten hebben.

Wat is bijnierschorsinsufficiëntie en welke vormen komen voor?

“Bijnierschorsinsufficiëntie is een heel zeldzame ziekte, in Nederland zijn naar schatting tussen de acht- en tienduizend patiënten. Bij bijnierschorsinsufficiëntie is de aanmaak van bijnierschorshormonen verminderd, waaronder cortisol. Als het probleem is gelegen in de bijnier zelf, spreken we van primaire bijnierschorsinsufficiëntie of de ziekte van Addison. De bijnieren worden voor hun hormoonproductie aangestuurd vanuit de hypofyse, een orgaan onderaan de hersenen. Als de hypofyse niet goed werkt, kan dat tot gevolg hebben dat de bijnieren ook niet goed werken. Dit noemen we secundaire bijnierschorsinsufficiëntie, dit is de meest voorkomende vorm. Dit ontstaat meestal na een operatie of door een tumor in of bij de hypofyse. De aandoening kan ook ontstaan als gevolg van medicijnen waar cortisol in is verwerkt. Je legt dan als het ware de hypofyse stil, met de bijnierschorsinsufficiëntie als gevolg. Deze vorm wordt wel de tertiaire vorm genoemd.”

Hoe wordt de diagnose gesteld?

“De ziekte manifesteert zich in het begin met vooral vage, algemene klachten. Als de hypofyse uitvalt als gevolg van een operatie, dan kun je er op bedacht zijn. Bij de primaire vorm is vaak sprake van een heel geleidelijk proces en wordt de diagnose pas laat gesteld. Ook omdat het een zeldzame aandoening is, staat het om begrijpelijke redenen niet altijd scherp op het netvlies van de huisarts. De diagnose voor primaire bijnierschorsinsufficiëntie wordt gesteld door de internist na biochemisch bloedonderzoek en een aanvullende Synacthen-test. Typerend voor de primaire vorm is een bruine huid, omdat de productie van melatonine is verhoogd. Dat geeft ook bruine handpalmen en -lijnen. De secundaire vorm wordt gediagnostiseerd aan de hand van bloedonderzoek.”

Welke symptomen ervaren patiënten?

“Aanhoudende vermoeidheid, zwakte, gewichtsverlies, misselijkheid en wat depressieve gevoelens. ’s Morgens moeilijk op gang kunnen komen. Bij primaire bijnierschorsinsufficiëntie zie je ook vaak de al genoemde bruine huid en een opvallende zouthonger. Bij de primaire vorm is er namelijk een tekort aan het hormoon fludrocortison, dat ook in de bijnierschors wordt aangemaakt. Dit hormoon speelt onder meer een rol bij de zouthuishouding in het lichaam. Bij de tweede vorm speelt dit niet, daar is alleen de cortisolafgifte ontregeld. Cortisol speelt een rol bij het onderdrukken van ontstekingen, het regelen van de bloeddruk en bij het slaap-waakritme. Dit wordt ook wel het stresshormoon genoemd.”

Dit artikel is financieel mogelijk gemaakt door Takeda. De hierin besproken meningen en ervaringen zijn afkomstig van de geïnterviewde personen, Takeda heeft geen invloed op de inhoud gehad.

C-ANPROM/NL//0539