Evenwicht microbiota bepaalt gezondheid

Het menselijk lichaam wordt bevolkt door een rijke populatie aan micro-organismen, microbiota, die vele nuttige functies vervullen. Als wij gezond zijn, is het evenwicht tussen die micro-organismen en onszelf optimaal. Is dit evenwicht verstoord, dan kunnen wij ziek worden. Tot nu toe was het antwoord op zo’n verstoring vaak de toediening van antibiotica. Deze medicijnen doden echter zowel de bacteriën die ons ziek maken als de goede bacteriën.

Mogelijkheden herstel microbiota

Een betere oplossing zou zijn het herstellen van het evenwicht tussen onze microbiota. Dat zou kunnen door het stimuleren van de ‘goede’ bacteriën door middel van probiotica en zelfs door het geven van een mengsel van bacteriën waarin dat optimale evenwicht wel bestaat. Een voorbeeld is fecestransplantatie. Circa vijf procent van de patiënten met recidiverende Clostridium difficile, een bacterie in de darmen, is niet gebaat bij antibiotica. De enige oplossing voor deze patiënten is het toedienen van feces van gezonde personen. Dit mengsel herstelt het natuurlijk evenwicht in de darmen en zorgt voor volledige genezing.

Forceer microbiota tot een optimaal evenwicht

Veel mensen vinden het idee van een fecestransplantatie (poeptransplantatie) onaantrekkelijk. Bovendien is nog niet zeker of donor en ontvanger altijd compatibel zijn. Daarom wordt gewerkt aan veilige en gebruikersvriendelijke alternatieven zoals een fecestransplantatiepil of specifieke probiotica waarmee een optimaal evenwicht kan wordt hersteld.

“Stel je voor dat die pil er straks ook is voor andere aandoeningen”, stelt microbioloog prof. Bart Keijser van TNO. “Dat je niet bacteriën doodt, maar ze forceert tot een optimaal evenwicht.” Want alles draait om dat evenwicht. Zelfs onder gezonde omstandigheden zijn er ziekteverwekkende micro-organismen in onze microbiota. Het ontstaan van ontstekingen lijkt een gevolg te zijn van een verstoord evenwicht en inductie van pathogeen gedrag en niet altijd alleen de aanwezigheid van een pathogene micro-organismen.

Langetermijneffecten antibiotica

Op dit moment kunnen wij nog niet zonder antibiotica, maar veelvuldig gebruik van antibiotica kan leiden tot resistentie. En medici uiten hun zorgen over de langetermijneffecten van antibiotica bij veelvuldig gebruik en stellen dat er mogelijk sprake kan zijn van een verstoring van de normale ontwikkeling bij kinderen. Vandaar dat medici en wetenschappers voortdurend op zoek zijn naar alternatieven. In plaats van bacteriën doden is het wellicht efficiënter om andere bacteriën te introduceren en/of te stimuleren.

Antibiotica en probiotica bij ontstekingen

Eva Berendsen, moeder van een 1,5 jaar oud zoontje, koos voor die laatste aanpak. Haar zoontje kampt sinds hij drie maanden oud was met diverse keel- en longontstekingen. Op die jonge leeftijd kreeg hij voor het eerst antibiotica toegediend. Hoewel de medicatie steeds resulteert in het afnemen van de klachten, treedt geen langdurige verbetering op. Om de twee tot drie maanden ontstaan nieuwe ontstekingen. Sinds een half jaar kiest Berendsen voor een andere aanpak. Zij heeft veranderingen aangebracht in het voedingspatroon en geeft haar zoontje specifieke probiotica in poedervorm na een antibioticakuur. Het laatste half jaar ziet Berendsen verbetering, haar zoontje heeft minder last van terugkerende infecties.