Een leven zonder zicht

Gert-Jan (32) is blind vanaf zijn geboorte. Hij legt uit wat voor impact zijn blindheid heeft op het leven van alledag.

Hoe oriënteer je jezelf in de ruimte?

“Binnen gaat het op gevoel en op geluid. Ik loop eigenlijk van herkenningspunt naar herkenningspunt en zo vind ik de dingen. Bijvoorbeeld van de keuken naar mijn bank: na een paar stappen rechtdoor voel ik eerst de kast en weet ik, hier moet ik naar rechts. En na het voelen van de stoel kom ik zo bij mijn bank uit. Dat klinkt misschien ingewikkeld maar lukt in de praktijk prima.
Buiten oriënteer ik mij op ondergrond, op geluid en op de herkenningspunten die mijn geleidehond Nore aangeeft. Als ik een route loop, weet ik ook waar ik ben door de stappen die daarvoor kwamen. Dat moet ook, anders heb ik te weinig oriëntatiepunten.

Ik ben nog nooit in New York geweest, maar daar is alles gebouwd in de vorm van een rooster, zodat je de straten kunt tellen. Zo’n indeling zou heel handig zijn, maar dat zie ik in Leeuwarden niet zo snel gebeuren. Veel mensen realiseren zich niet hoe het is om blind te zijn. Als ik bijvoorbeeld over straat loop, en vlakbij is iemand bezig met een lawaaiige kettingzaag of bladblazer, dan hoor ik niet of ik wel of niet kan oversteken.”

Wat betekent je geleidehond voor je?

“Ik heb Nore nu drie maanden. Ze bevalt heel goed, maar het is wel erg wennen. Het is een hele lieve jonge hond van twee zonder ervaring, dus speels, met veel energie en enthousiasme.

Ze geeft obstakels aan, loopt om obstakels heen en kan dingen voor mij zoeken, bijvoorbeeld een zebrapad, een stoplicht, een bankje, een trap. Kortom, allerlei dingen in het straatbeeld die ze kan zoeken. Als ze ziet dat we ergens vaker zijn geweest, en we lopen daarlangs, dan blijft ze stilstaan. Zo geeft ze aan: wacht even, misschien moeten we die kant op.”

Lees ook: Geleidehonden sporen darmkanker op

Hoe gebruik je de computer?

“Ik heb een apparaat onder mijn computer voor mijn toetsenbord die informatie op het scherm in braille vertaalt. Dat is een brailleleesregel, waarop puntjes omhoogkomen. Dat is heel handig. En vice versa typ ik gewoon op het toetsenbord. Ik kan letterlijk en figuurlijk blind typen.”

Welke technologische ontwikkelingen verwacht je?

“Ik verwacht binnen enkele jaren een revolutionaire ontwikkeling op het gebied van GPS, tot op de meter nauwkeurig. En ik geloof dat er een navigatie-app komt waarmee je zelf je routes accuraat kunt opnemen. En als je bijvoorbeeld in de verkeerde looprichting staat, dat de app dan direct aangeeft dat je niet goed zit. Ten tweede denk ik dat het reizen met het openbaar vervoer een stuk makkelijker wordt, dat je via Bluetooth naar het juiste bus- of treinperron kunt gaan.

Op de iets langere termijn denk ik dat de geleidehond zijn langste tijd zal hebben gehad, omdat er robots gaan komen die hetzelfde kunnen. Een robot kan goedkoper worden dan een geleidehond. En het zal voor een bredere doelgroep inzetbaar zijn. Daarom denk ik dat die ontwikkeling zeker moet doorgaan, maar ik hoop dat het nog héél lang duurt. Ik hou erg van honden. Ook verwacht ik dat ik nog ga meemaken dat ik auto kan rijden of beter gezegd dat de auto mij kan rijden zonder dat enige interactie nodig is.

Wat vind je het moeilijkste aspect aan blind zijn?

“Ik vind het lastig dat ik vaak hulp nodig heb als ik naar onbekende plaatsen ga of als bijvoorbeeld de weg is opgebroken, dan is de route die ik weet namelijk ineens compleet anders.

Toch laat ik me daar niet door weerhouden, zeker niet met reizen. Ik ben op huwelijksreis naar Cyprus geweest, maar ik kwam ook in Barcelona, Londen, Parijs, Dubai en Egypte.”

Heb je zelf ooit op mentaal vlak last gehad van je blindheid?

“Ja, vreemd genoeg pas toen ik een jaar of 23-24 was. In mijn puberteit niet echt veel maar pas later, vooral bij het vinden van werk, liep ik er tegenaan. Toen ben ik een aantal keer naar een psycholoog gegaan en dat heeft me veel geholpen. Nu heb ik er ook geen problemen meer mee.”

Wat wil je meegeven aan mensen die net blind zijn geworden?

“Je moet vooral kijken naar mogelijkheden, want die zijn er nog heel veel. Geef jezelf de tijd om die mogelijkheden te ontdekken. En weliswaar moet je door, maar je moet het verdriet wel gewoon laten zijn. Dat verdriet is een onderdeel van het proces waar je ook echt aandacht aan moet besteden en moet erkennen.

Het verlies van zicht moet je uiteindelijk wél accepteren, want pas dan kom je verder.”