Glaucoom en maculadegeneratie: overeenkomsten en verschillen

Glaucoom en maculadegeneratie zijn ingrijpende oogziektes die het gezichtsveld beperken. Dit levert veel problemen op in het dagelijks leven van patiënten. Angst, onbegrip en depressie zijn veelvoorkomende gevolgen. Maar wat zijn nou eigenlijk de overeenkomsten en verschillen tussen deze aandoeningen?
Wat is glaucoom?
“Glaucoom is voornamelijk een ouderdomsziekte maar komt ook op jonge leeftijd voor, zelfs bij baby’s. Maculadegeneratie komt veel minder bij jonge mensen voor,” zegt prof. dr. Hans Lemij. Hij is o.a. voorzitter van de Nederlandse Glaucoom Groep.
Glaucoom wordt vaak veroorzaakt door een te hoge oogdruk. Dit komt doordat het vocht dat het oog aanmaakt niet goed kan worden afgevoerd. Door de toenemende druk wordt de oogzenuw beschadigd die verantwoordelijk is voor het versturen van elektrische signalen naar de hersenen. Hierdoor kunnen de hersenen geen juist beeld creëren waardoor delen van het gezichtsveld verdwijnen. In het begin vaak aan de randen, maar later ook meer in het centrum. Glaucoom treedt meestal in beide ogen op, maar niet altijd in dezelfde mate.
Wat is maculadegeneratie?
“Maculadegeneratie is een slijtageproces, waarbij een ophoping van afvalstoffen in het netvlies plaatsvindt. En die afvalstoffen veroorzaken dan een littekenreactie,” zegt dr. Peter Jaap de Lint. Hij is oogarts in het Oogziekenhuis Zonnestraal.
De macula is een minuscuul gebied in het centrale deel van het netvlies. Hier bevindt zich het grootste aantal lichtgevoelige cellen die zorgen dat we kleur en contrast kunnen zien. Dit worden de kegeltjes genoemd, en bij maculadegeneratie sterven deze kegeltjes af. Hierdoor vormt er een groeiende vlek in het midden van het gezichtsveld waardoor dagelijkse taken steeds moeilijker worden. Dit wordt de droge vorm van maculadegeneratie genoemd, en treft vaak beide ogen in verschillende mate. Bij de natte vorm worden er door slijtage nieuwe bloedvaten aangemaakt. Deze gaan lekken en veroorzaken daardoor vochtopstapelingen en bloedingen. Dit treedt in eerste instantie vaak op bij één oog, maar de patiënt loopt 50 procent risico om het binnen vijf jaar ook aan het andere oog te krijgen.
De beginsymptomen
De beginsymptomen van de ziektes verschillen beduidend. Waar maculadegeneratie vrijwel direct klachten oplevert, gebeurt dit bij glaucoom erg geleidelijk. Zo subtiel dat het vaak niet eens opvalt. Lemij: “De delen van het oog waarmee je slechter ziet worden als het ware door de hersenen genegeerd of ingevuld, waardoor je niet doorhebt wat er aan de hand is.” Mensen die nog niet weten dat ze glaucoom hebben merken dan ook dat ze onhandiger worden, doordat ze bijvoorbeeld vaker dingen omstoten, maar wijten dit niet aan de oogziekte. Dit is overigens niet voorbehouden aan het beginstadium. “Als mensen in een zeer vergevorderd stadium zitten, en dus al lang geen auto meer zouden mogen rijden, dan beginnen ze echt klachten te krijgen.”
Bij maculadegeneratie dringen de beginsymptomen zich sneller aan, voornamelijk omdat het om het midden van het gezichtsveld gaat. De Lint: “De meeste mensen ervaren in eerste instantie dat ze langzaam minder scherp gaan zien en dat een bril ook niet helpt. En mensen kunnen gaan merken dat de kleuren in het centrum wat matter en grijzer worden.” Daarnaast wordt het voor de patiënten lastiger om met hoge en lage lichtniveaus om te gaan.
De risicogroepen
Ouderdom en erfelijkheid spelen een grote rol bij het ontwikkelen van glaucoom en maculadegeneratie, maar er zijn ook andere risicofactoren. Glaucoom komt bijvoorbeeld bij bepaalde etniciteiten meer voor. Mensen met een Afrikaanse achtergrond hebben een hogere kans op glaucoom, en het verschilt ook per bevolkingsgroep. “Japanners hebben veel last van een bepaalde vorm van glaucoom en Chinezen hebben weer een hele andere vorm van die vaak voorkomt,” stelt Lemij. Mensen met sterke bij- en verziendheid hebben ook een hogere waarschijnlijkheid voor het ontwikkelen van glaucoom.
Bij maculadegeneratie zijn de rollen omgedraaid. “Blanke mensen hebben aanzienlijk meer risico om maculadegeneratie te krijgen dan mensen met een Afrikaanse achtergrond,” stelt De Lint. Een andere risicofactor voor maculadegeneratie is roken, maar de oorzaak hiervan is nog niet helemaal duidelijk. Mensen die meer dan een pakje per dag roken hebben een vijfmaal hoger risico op de ziekte, en dit houdt zo’n vijftien jaar aan na het stoppen. Rokers en ex-rokers zijn dus ook een risicogroep.
De behandeling
Er wordt veel onderzoek gedaan naar behandelmethodes voor glaucoom en maculadegeneratie. De genetische oorsprong, diagnostiek, vroege opsporing en medicamenteuze behandelingen worden daarbij onder de loep genomen. Daarnaast wordt er gekeken naar mogelijke chirurgische ingrepen en zelfs stamcelonderzoek. Lemij: “Tot op heden zijn er vele behandelmethoden ontwikkeld, die doorgaans vrij goede resultaten bieden, maar echt en blijvend genezen ligt nog niet binnen handbereik.”
Dit geldt ook voor maculadegeneratie, alleen de natte vorm kan behandeld worden. De Lint: “Voor de mensen met een natte vorm van maculadegeneratie hebben we een behandeling, waarbij we de schade aan het netvlies en de macula stabiliseren. Bij de droge vorm is het een slijtageproces dat helaas toch alleen maar achteruit gaat.”
Reactie
LS, Ik draag ongeveer mijn hele leven contactlenzen. Harde van Wöhlk, radius 9,5 mm, kromming 7,9, sterkte -6, voor beide ogen. Hoe verhoudt zich dat tot bovengenoemde aandoeningen met betrekking tot glaucoom en maculadegeneratie? 's Nachts doe ik de lenzen uit, bewaar ze droog in een doosje en 's morgens maak ik ze schoon met een drupje Boston Cleaner wrijfend ze tussen mijn vingers, bevochtig ze even in mijn mond en doe zeer weer in. Dit dus al vanaf ca. 1965. De sterkte blijft, na afname in de begin jaren, hetzelfde. Ik ondervind van dit alles geen problemen. Ik heb nog nooit een ogdrukmeting laten doen. Wel gebruik ik een leesbril met sterkte +2,5. Graag ontvang ik van u een reactie. Met vriendelijke groet, Martin Duisterwinkel
Hallo Maria, Ik vind het vreemd dat je een periode niet meer moest druppelen. Normaal is het zo één keer je begint, je de rest van je leven moet verder druppelen.De druppels zijn inderdaad, na opening, slecht één maand houdbaar (dit is omdat er zich dan bacteriën kunnen ontwikkelen) dus nadien weggooien en nieuw flaconnetje nemen. Let er vooral op dat je druppelt zoals het hoort zodat de druppels echt hun werk kunnen doen. Het aantasten van de oogzenuw en dus verlies van het gezichtsveld wordt pas jaren later duidelijk wanneer dit niet gebeurt. Het vlugger moe worden tijdens het lezen heeft natuurlijk ook met de leeftijd te maken. Alleen de oogdruk zal daar normaal niks aan veranderen. Het allerbeste nog, groetjes Anja
Ik heb druppels om de oogdruk stabiel te houden. Met het miniflesje mag ik 28 dagen doen en het restje weggooien. Ook heb ik nog steeds controle bij de specialiste.De laatste verandering is voortaan voor het slapen gaan te druppelen. Ik denk dat ik rond mijn 60e ben begonnen (er was een tussen pauze in de eerste 5 jaar van twee jaar geen druppels helaas liep toen de oogdruk op en moest ik weer druppelen).Nu ben ik 74 en druppel nog steeds en ben aan de derde oogspecialist toe. Het enige is dat ik wel sneller moe wordt met lezen.
Hallo Els, Ik heb zelf een hoge bijziendheid en als gevolg daarvan ook al jaren (meer dan 20 jaar) glaucoom. Ik ben aan beide ogen geopereerd aan cataract maar de druk is zeker niet lager. Ik ben natuurlijk geen oogarts maar heb al zoveel ervaring (zie ook mijn blog : www.hogemyopie.blogspot.be en het artikel dat hier vorige week verscheen : https://www.mijngezondheidsgids.nl/bijziendheid-begin-anjas-slechte-zicht/ ). Ik denk inderdaad ook dat druppelen de enige optie is...ook bij mij is al een stuk van het gezichtsveld verdwenen. Het is wel heel belangrijk dat je juist druppelt, in mijn blog geef ik ook advies, tips,...waaronder : hoe je juist moet druppelen. (je kan een woord invullen en dan kom je op de pagina waar het onderwerp wordt besproken).Het is namelijk pas na lange tijd dat de glaucoom je gezichtsveld aantast dus je merkt het niet direct. Ik hoop dat ik je wat kon helpen, voor meer info kan je een kijkje nemen op mijn blog. Ik wens je het allerbeste! Gr, Anja
Ik heb glaucoom in 1 oog met een stukje gezichtsuitval. Alle soorten druppels heb ik geprobeerd maar verdraag ze niet. Toen 2 gelaserd..niet genoeg geholpen. De druk blijft rond de 20...nu wil oogarts staaroperatie omdat die als bijwerking kan hebben dat de druk lager kan worden,maar is niet zeker. En ik heb totaal geen staar. Gevolg is dat ik niet meer ben teruggegaan naar de oogarts. Heb second opinion oogziekenhuis R'dam gehad....advies: geen operatie maar druppelen! Nog andere oogarts: druppelen, geen operatie. Inmiddels ben ik weer ruim een jaar verder en wanhopig. Wat moet ik nu? Moet ook nieuwe bril want is niet sterk genoeg meer maar stel ik uit omdat ik niet weet hoe verder. Heb enorm droge ogen, begonnen na laseren. Druppels helpen nauwelijks meer...ogen zijn daardoor doodmoe en dikke oogleden waardoor zicht nog slechter, wazig zien door verstoorde traanfilm. Heeft iemand nog een idee wat te doen?
Plaats een opmerking