Nieuwe wijze van behandelen van staar nu mogelijk

Luister nu de podcast over bilaterale cataractchirurgie met hoofd OK oogheelkunde Shanna Honings en promovendus bij universiteitskliniek Lindsay Spekreijse uit het Maastricht Universitair Medisch Centrum!

Staar is een veel voorkomende oogziekte waarbij de lens die achter de pupil in het oog zit troebel wordt¹. Door een troebele lens kan licht het netvlies niet goed meer bereiken, wat een wazig beeld tot gevolg heeft. Dit kan zorgen voor problemen bij bijvoorbeeld het lezen van de krant, veilig fietsen of autorijden. De ziekte ontstaat meestal op oudere leeftijd, maar kan ook zeker bij jongere mensen voorkomen. Staar kan behandeld worden door middel van een staaroperatie. Bij een staaroperatie wordt de troebele lens van een patiënt verwijderd uit het oog en vervangen door een nieuwe kunstmatige lens. Omdat er vandaag de dag verschillende soorten kunstlenzen beschikbaar zijn, bepaalt de oogarts vóór de staaroperatie de sterkte van de implantlens. In de meeste gevallen kan het gezichtsvermogen van de patiënt hersteld worden met een staaroperatie.

Staaroperatie

Er zijn patiënten waarbij de lens in zowel het rechteroog als in het linkeroog troebel is geworden. Om staar aan beide ogen te verhelpen zal de patiënt twee staaroperaties moeten ondergaan.² Bij een tweezijdige staaroperatie was het protocol dat beide ogen als 2 volledig aparte operaties benaderd werden, waarbij er minimaal twee weken zat tussen beide operaties. Dit om de kans op ernstige infectie van beide ogen te minimaliseren. Door een aanpassing in de Nederlandse richtlijn is bilaterale cataractchirurgie nu mogelijk voor de behandeling van staar.^{(minuut 1:01)} Deze aanpassing van de richtlijn creëert een extra behandeloptie voor patiënten met staar waarbij beide ogen in 2 operaties, maar wel direct na elkaar, tijdens 1 sessie, behandeld kan worden

Bilaterale cataractchirurgie

Nederland is één van de voorlopers als het gaat om het aanbieden van gelijktijdige simultane bilaterale cataractchirurgie (ISBCS) als behandeling voor staar. Enkel de Scandinavische landen zoals Zweden en Finland zijn al een langere tijd met deze manier van opereren aan het werk.^{(minuut 4:14)} De richtlijn in Nederland is sinds kort aangepast door een landelijk onderzoek dat de verschillen tussen ISBCS cataract chirurgie en het één voor één opereren heeft aangetoond.³ In het onderzoek werd aangetoond dat beide benaderingen niet verschilden wat betreft effectiviteit, visus uitkomsten of refractie uitkomsten. Wel bleek dat ISBCS cataract chirurgie meer kosteneffectief is en dat CO² uitstoot minder hoog was aangezien de patiënten minder vaak naar het ziekenhuis komen.⁴ Een kliniek dient aan bepaalde voorwaarden te voldoen alvorens zij ISBCS cataract chirurgie als behandeloptie aan kan bieden.

Aseptische scheiding

Het fundament voor het succesvol uitvoeren van ISBCS cataract chirurgie is een goed getraind team en juist ingerichte logistiek. Bilaterale cataractchirurgie kan namelijk alleen worden uitgevoerd als er een aseptische scheiding is van materialen en medicatie.^{(minuut 2:50)} Kortom, niets dat fysiek in contact is geweest met het eerste oog mag bij het tweede oog gebruikt worden. Dit betekent dat de operatie batches door aparte sterilisatiecycli moeten gaan. Medicatie en materialen dienen voor elk oog van verschillende batches te komen en beide ogen zullen als volledig aparte operaties moeten worden uitgevoerd. Voordat deze benadering van de staaroperatie uitgevoerd kan worden, dient de logistiek dus goed ingeregeld te zijn.

Veiligheid en risico’s

Een groot deel van de patiënten die in beide ogen aan staar behandeld moeten, kan een ISBCS cataract operatie een goede therapie zijn. Vanuit het perspectief van veiligheid kan ISBCS cataract chirurgie voor patiënten met specifieke anatomische kenmerken of andere ziektebeelden niet geschikt zijn.^{(minuut 5:55)} Denk bijvoorbeeld aan patiënten met Fuch’s endotheel dystrofie. Deze patiënten hebben een groter risico op cornea decompensatie na de staaroperatie. Overleg daarom met je arts over de beschikbare mogelijkheden en geef je voorkeur aan.

Meer weten over Bilaterale cataract chirurgie? Beluister de podcast!

1. https://oogfonds.nl/oogziekte/staar/wat-is-staar/
2. https://oogheelkunde.mumc.nl/tweezijdig-staar-beide-ogen-dezelfde-dag-opereren
3. Spekreijse LS, Nuijts RMMA. An update on immediate sequential bilateral cataract surgery. Curr Opin Ophthalmol. 2023 Jan 1;34(1):21-26. doi: 10.1097/ICU.0000000000000907. Epub 2022 Oct 20. PMID: 36206058; PMCID: PMC9835660.
4. Spekreijse LS, Simons RWP, Winkens B, van den Biggelaar FJHM, Dirksen CD, Nuijts RMMA. Cost-effectiveness of immediate versus delayed sequential bilateral cataract surgery in the Netherlands (the BICAT-NL study): study design of a prospective multicenter randomised controlled trial. BMC Ophthalmol. 2020 Jun 29;20(1):257. doi: 10.1186/s12886-020-01521-x. PMID: 32600295; PMCID: PMC7323372.

Deze podcast is financieel mogelijk gemaakt door Alcon. De hierin besproken meningen en ervaringen zijn afkomstig van de geïnterviewde personen, Alcon heeft geen invloed op de inhoud gehad.

©2023 Alcon Inc.   01/2023            NL-SG-2300002