Aandacht voor omgeving versnelt ziekteherstel

In de bouwwereld bestaat steeds meer aandacht voor evidence based design. In de zorg wordt ondertussen steeds meer gekeken naar het inrichten van healing environments. Beide fenomenen blijken bij te dragen aan een sneller herstel van patiënten na een operatie. Twee specialisten aan het woord over welzijn en kostenbesparing.

Invloed op welzijn en genezing

René Bleeker is als opdrachtgever van zorgvastgoed betrokken bij het Opdrachtgeversforum in de Bouw en onderzoekt hoe gebouwen en techniek kunnen worden afgestemd op het welzijn van de patiënt. Het was de Amerikaanse omgevingspsycholoog Roger Ullrich die voor het eerst onderzoek deed naar de invloed van architectuur op herstel van zieke mensen. “Daaruit bleek onder meer dat uitkijken op groen en een raam op het oosten bijdroegen aan minder stress.” Inmiddels worden de bevindingen rondom evidence based design vaker toegepast in de zorg. Bleeker: “Bij de bouw van nieuwe ziekenhuizen proberen wij patiënten meer controle te geven over hun verblijf.” Zelf de gordijnen open en dicht kunnen doen, het licht kunnen regelen, natuur, meer eigen regie – het zijn allemaal factoren die het welzijn bevorderen en dus ook het herstel bespoedigen.

Hoogleraar chirurgieonderwijs Harry van Goor is vanuit zijn medisch-wetenschappelijk expertise bezig met onderzoek naar healing environments. In zijn onderzoek kijkt hij hoe het patiëntbezoek en -verblijf maximaal gepersonaliseerd kan worden: hoe kan de zorgomgeving optimaal aangepast worden op de voorkeuren en eigenschappen van de patiënt? “Mijn fascinatie voor de invloed van stress op het herstel na een operatie begon drie jaar geleden. Ik zag hoeveel er binnen de zorg was ingezet op nieuwe technologie, maar vermoedde steeds sterker dat ook kleine dingen rondom de patiëntenkamer een sterke invloed hadden op welzijn en genezing.” Inmiddels is het onderzoek van Van Goor in een vergevorderd stadium. Zowel bij patiënten als bij vrijwillige proefpersonen wordt gekeken naar de invloed van een opname, stress, pijn, slaap en bewegingsvrijheid.

Individuele healing environment

Van Goor: “Onze proefpersonen en patiënten worden op basis van deze vier factoren geprofileerd.” Aan de hand van het profiel wordt een individuele healing environment gemaakt, met muurprojecties, muziek en geur, soms met virtual reality games die afleiden van de pijn – soms ook met zaken die weinig te maken hebben met techniek of architectuur, maar gewoon met piepende infusen, iemands slaappatroon en de tijden waarop de verpleging langskomt. Een healing environment is soms ook gewoon het slim combineren van dingen die er al zijn, legt Van Goor uit. En toch is het geen softe wetenschap. Het is eenvoudigweg gemeten dat het minder stress en pijn, minder complicaties en minder kans op infecties oplevert. Er zit inderdaad ook een heel praktische kant aan design en environment in de zorg. Minder stress na een operatie betekent ook minder medicijnen, eerder naar huis – en dus veel minder zorgkosten, vult Bleeker aan. Evidence based design wordt daarnaast steeds vaker toegepast om het welzijn van personeel te verbeteren. Fijne akoestiek, een goede verlichting en aanwezigheid van planten, leiden allemaal tot stressreductie en minder werkverzuim. Bleeker en Van Goor benadrukken beiden de noodzaak tot samenwerking tussen zorgprofessionals en architecten. Het beste resultaat wordt bereikt als de partijen echt schouder aan schouder staan, met kennis uit de dagelijkse zorgpraktijk gecombineerd met expertise uit de designwereld.