Een reisziekte loop je sneller op dan je denkt

Wanneer je op vakantie bent wil je genieten. Voor de een betekent dat een ontspannen vakantie aan de Costa del Sol, vol zonnebaden en tapas eten. Voor een ander is het een actieve vakantie in Oostenrijk waarin gehiket, geklommen en geraft wordt. Weer aan ander trekt de avonturiersschoenen aan en vertrekt voor een paar weken naar Costa Rica, waar hij of zij de jungle gaat verkennen.

Het maakt niet uit waar de reis naartoe gaat, het achterliggende doel is altijd om veilig en gezond huiswaarts te keren. Dit is echter niet altijd vanzelfsprekend. Hoe leuk, mooi, ontspannen of juist actief een vakantie ook is geweest, de reis kan toch een bittere nasmaak hebben. Dit komt doordat mensen ziek kunnen worden, waarbij een variété aan ziektes de revue kunnen passeren.

Ziekten op reis

Veel mensen weten wel dat zij zich moeten inenten als zij naar exotische oorden gaan en halen vaccinaties voor dtp en hepatitis A als ze naar het zuidelijk deel van Afrika of Azië gaan. Maar wat reizigers zich veelal niet beseffen, is dat hepatitis A, ook wel geelzucht genoemd, dichterbij voorkomt dan men denkt. “Denk maar aan populaire vakantiebestemmingen als Turkije, Tunesië en Marokko”, vertelt Quirijn de Mast, internistinfectioloog aan het Radboudumc. Ondanks dat de kans klein is om deze ziekte op te lopen, kunnen de gevolgen groot zijn. Dit wordt beaamd door Leo Visser, hoogleraar Infectieziekten en Reizigersgeneeskunde, en werkzaam bij de afdeling Infectieziekten van het LUMC: “Slechts een op de vijfentwintigduizend Nederlandse reizigers wordt besmet met hepatitis A. Maar als je eenmaal besmet bent, ben je zo zes weken uit de running.”

Volgens Visser is het belangrijk te beseffen dat er juist ook gevaren schuilen in de ziekten waar men zich niet voor kan inenten. Zoals tegen ziekten verspreid door muggen, welke voorkomen in Afrika, Azië en Zuid-Amerika. De Mast: “Malaria vormt het grootste gevaar, maar reizigers kunnen ook geïnfecteerd worden met dengue, het broertje van de knokkelkoorts chikungunya en het zikavirus.” Deze ziekten kunnen koorts, gewrichtspijn en huiduitslag veroorzaken, en het zikavirus kan daarnaast ook gevaarlijk zijn voor ongeboren kinderen.

Gelukkig zijn de meest voorkomende ziekten op vakantie vrij onschuldig, zoals darminfecties als gevolg van ander of niet hygiënisch voedsel; de welbekende reizigersdiarree. Visser vertelt dat reizigersdiarree gemiddeld 40 procent van de vakantiegangers treft. “Daarbij is de kans in Noord-Afrika en Zuid-Azië zo’n 50 procent, en in bijvoorbeeld Thailand eerder 30 procent.” Ook loopt een groot deel van de vakantiegangers een luchtwegeninfectie op, waarbij men verkouden kan worden of griep kan krijgen.

Een reisziektevrije vakantie

Om ervoor te zorgen dat je ziektevrij je vakantie door-brengt en ook daarna niet ziek wordt, moet je goed voorbereid op vakantie gaan. En dat begint bij het halen van de juiste prikken, maar ook met een goede voorlichting, weten de experts. “Een bezoek aan een reizigersspreekuur dient voor meer dan enkel inentingen. Veel mensen die voor een inenting komen, gaan naar huis met een hele hoop informatie”, licht Visser toe. Zoals bijvoorbeeld informatie over bescherming tegen muggen. Want wat veel mensen zich niet realiseren, is dat malariamuggen ‘s nachts actief zijn, maar dat de muggen met dengue, chikungunya en zika juist meer overdag steken. Dit vraagt om andere maatregelen.

Ook kan een aangepast en persoonlijk reisadvies van toepassing zijn, wanneer men bijvoorbeeld op doorreis is. Zo kunnen in verschillende landen verschillende ziekten voorkomen, waarover al moet worden nagedacht bij het halen van vaccinaties. De Mast voegt toe dat reizigers ook informatie kunnen krijgen over andere risicofactoren, zoals seksueel overdraagbare aandoeningen of hondsdolheid. “Met name dat laatste is een vaak ‘vergeten’ risico, terwijl mensen maar al te graag puppy’s aaien wanneer ze deze zien.” Visser vult aan dat een op de driehonderd reizigers gebeten wordt door een dier. Vooral in de tropen wordt het aaien van dieren afgeraden, waar de kans op hondsdolheid groter is en de toegang tot gezondheidszorg vaak beperkt. Juist dan kan het gevaarlijk zijn de ziekte onbehandeld te laten.

Ook verkeersongelukken vormen een gevaar voor de gezondheid van de vakantieganger. Op vakantie gebeuren heel veel ongelukken, benadrukt De Mast, veel vaker dan in Nederland. Dus ook daar moeten reizigers van op de hoogte zijn.

Onverhoopt toch ziek

Zelfs met een goede voorbereiding kan je ziek worden op vakantie. Wat dan te doen? Visser legt uit dat je wanneer je langer dan twee dagen koorts hebt een dokter moet bezoeken. Een dagje koorts kan onschuldig zijn, maar houdt het aan, dan kan het ernstig zijn. Met name wanneer men in een malariagebied op vakantie is (geweest), kan koorts duiden op een infectie met deze ziekte. De Mast vult aan dat het ook belangrijk is de gezondheid in de gaten nadat je alweer thuis bent. Sommige tropische infecties hebben een langere incubatietijd, waardoor men vaak pas ziek wordt na terugkeer in Nederland.

Malaria is in principe goed behandelbaar, maar de reden dat er nog steeds mensen doodgaan aan malaria komt doordat zij te lang rondlopen met de ziekte. Daarom moet men direct alarm slaan als koorts aanhoudt nadat malariagebieden bezocht zijn. Mocht je ziek worden op vakantie, dan is een goede reisverzekering erg belangrijk, benadrukt Visser. Via de verzekering kan de reiziger advies inwinnen en ook doorverwezen worden naar betrouwbare gezondheidszorg ter plaatse.

Daarnaast is een verzekering van belang wanneer ziektekosten worden gemaakt. Deze kosten zijn vaak vele malen duurder dan in Nederland. Daarom is het volgens hem van groot belang ervoor te zorgen dat alle medische kosten gedekt worden op vakantie, en niet enkel het bedrag dat de zorg in Nederland zou kosten. Zo kan een operatie in bijvoorbeeld de VS soms even duur zijn als een huis in Nederland, en daar houden reizigers vaak geen rekening mee.

Bescherming tegen reisziekte in de toekomst

Voor de toekomst ligt de uitdaging bij de toenemende digitalisering. Zo zullen reizigers steeds vaker online advies opvragen. Dit kan volgens Visser zowel positieve als negatieve gevolgen hebben. Zo zullen mensen wellicht sneller om raad zoeken als zij op reis gaan of al ziek zijn geworden, maar zo kan het er ook voor zorgen dat mensen juist minder goed voorbereid zijn omdat ze té laat om advies vragen of enkel generiek advies kunnen vinden. “De uitdaging voor de toekomst is ervoor zorgen dat mensen toch goed voorbereid op reis zijn, zodat zij kunnen genieten en niet ziek worden.” Want daar draait het uiteindelijk allemaal om, om een vakantie waarvan genoten kan worden, zonder nare bijsmaak.