Suikertaks: werkt het ook in Nederland?

In Engeland lijkt het te werken: een fiscale maatregel om de hoeveelheid suiker in frisdranken terug te dringen. De zogenoemde suikertaks is sinds 1 april van dit jaar van kracht en lijkt al snel tot resultaten te leiden. Producenten verminderen daadwerkelijk de hoeveelheid suiker in frisdranken om te voorkomen dat hun producten veel duurder worden. De volgende vraag is: gaan we het in Nederland ook doen en wat zijn de mogelijkheden?

De gemiddelde Nederlander consumeert volgens onderzoek zo’n 37 kilo suiker per jaar. Om die hoeveelheid terug te dringen wordt met name gekeken naar frisdranken. Vorige maand lekten onderdelen van het Nationaal Preventieakkoord uit, dat behalve op overgewicht ook ingaat op roken en problematisch alcoholgebruik. Een ‘harde’ suikertaks zoals in Groot-Brittannië lijkt er in Nederland vooralsnog niet te komen. Het kabinet wil het consumeren van gezonde producten wel stimuleren door de verbruiksbelasting op suikervrije dranken (‘light’) en bronwater af te schaffen.

Discussie

Met het uitlekken van het akkoord kwam de discussie op gang. Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel liet weten dat de frisdrankfabrikanten in Nederland al veel minder suiker gebruiken in vergelijking met een aantal jaar geleden en dat dat zonder fiscale maatregelen is bereikt. Anderen wijzen erop dat light-frisdrank goedkoper wordt, maar werkelijk gezonde producten als groente en fruit juist duurder. Frisdrank mét suiker wordt niet duurder of goedkoper. In het akkoord staat letterlijk: “De Rijksoverheid neemt zelfstandig fiscale maatregelen. Dit wordt gedaan door water(s) en suikervrije dranken vrij te stellen van verbruikersbelasting.” Zo gaan mensen meer gezonde producten nuttigen, is de verwachting. Maar daar lopen de meningen dus over uiteen.

Overduidelijke relatie overgewicht en suikerhoudende dranken

Prof. Kees de Graaf, hoogleraar sensoriek en eetgedrag aan de Wageningen Universiteit, ziet echter wel positieve punten. “Caloriearme dranken worden dus goedkoper ten opzichte van calorierijke dranken. Om de inname van suiker te verminderen zijn suikerhoudende dranken een heel belangrijke categorie. Vooral voor jongeren is frisdrank verantwoordelijk voor een groot deel van de suikerinname. De relatie tussen overgewicht en suikerhoudende dranken is overduidelijk.” De Graaf onderstreept dat volgens het akkoord light-frisdrank en bronwater goedkoper worden, niet dat suikerhoudende dranken duurder worden. “Het is nog de vraag hoe dat uit gaat pakken in de praktijk. Maar het is een stap in de goede richting. Hoewel ik niet zo erg ben van overheidsbemoeienis als het gaat om de keuze voor eten en drinken, vind ik dit op zich een goede maatregel. Ik vind het passend en proportioneel.”

Bewustere keuzes omtrent gezonde leefstijl

Het terugdringen van de hoeveelheid suiker in dranken is onderdeel van een totaal programma dat Nederlanders niet alleen gezonder wil laten eten en drinken. Het streven is om daarnaast meer te gaan bewegen en bewustere keuzes te maken omtrent een gezonde leefstijl. Denk ook aan sportkantines: over 2 jaar moeten 2500 sportverenigingen beschikken over een ‘Bronzen Kantine’-beoordeling, wat betekent dat het voedselaanbod betere keuzes biedt dan junkfood. Bronzen Kantine is een beoordeling vanuit het Voedingscentrum. Maar het gaat verder: voor sportevenementen voor kinderen mogen vanaf 2020 alleen nog bedrijven die een gezond product voorstaan als sponsor optreden. Zo zijn er nog meer maatregelen met als uiteindelijk doel 40% minder Nederlanders met obesitas in 2040, met 2017 als uitgangspunt. Overigens wordt in het uitgelekte akkoord niet gesproken over een suikertaks, zoals in Groot-Brittannië. Er is sprake van een verbruiksbelasting op suikerhoudende vruchtensappen en limonades.