Het gevaar van een melanoom is zonneklaar

Melanoom is de meest agressieve vorm van huidkanker, het zaait razendsnel uit. Gelukkig is er in een vroeg stadium veel aan te doen. Is dat juist de reden dat veel mensen nog zo nonchalant met de zon omgaan?

Stijging van het aantal mensen met huidkanker

Als je onverantwoord met de zon omgaat, kun je huidkanker krijgen. Dat weet inmiddels vrijwel iedereen, mede dankzij de vele bewustwordingscampagnes van de afgelopen jaren. Toch stijgt het aantal mensen met huidkanker nog steeds, evenals het aantal mensen dat overlijdt aan melanoom.

“Dat heeft veel te maken met het feit dat huidkanker zich pas jaren later openbaart”, legt Astrid Nollen van de Stichting Melanoom. “Tot zo’n 20 jaar geleden was nog niet veel bekend over het schadelijke effect van UV-straling”, vervolgt ze. “Het was de periode waarin mensen verder gingen reizen en ze na een weekje Ibiza graag van collega’s wilden horen: “Goh, wat ben jij bruin!”

De zonverbranding van 20 jaar geleden veroorzaakt nu de huidkanker bij sommige van deze vakantiegangers. Dat geldt overigens ook voor de kinderen van deze generatie, die nu tussen de 18 en 35 zijn. In die leeftijdsgroep is melanoom momenteel zelfs de meest voorkomende vorm van kanker.”

Het verschil tussen een melanoom en carcinoom

Er zijn drie veelvoorkomende soorten huidkanker die onder andere van elkaar verschillen in de kans op genezing. “Basaalcelcarcinoom komt het meest voor. Dit zaait niet uit en is goed te behandelen”, vertelt Nollen. “Plaveiselcelcarcinoom zaait in zo’n vier procent van de gevallen uit, maar is bij vroegtijdige ontdekking eveneens goed te behandelen. Melanoom komt het minst voor, maar aan een uitgezaaid melanoom kun je binnen een paar maanden overlijden als je er niet snel genoeg bij bent.

Een patholoog anatoom heeft me eens uitgelegd dat je het kunt vergelijken met het broze cement van een oud kasteel. Als je het alleen al aanraakt, brokkelt het direct af. Zo gemakkelijk zaait een melanoom uit. Daar tegenover staat dat de kans op genezing meer dan 95% is als het melanoom tijdig operatief wordt verwijderd. Daar houd je overigens meestal wel een naar litteken aan over.”

Behandeling van het melanoom in stadium vier

Tot voor kort was er geen behandeling meer mogelijk wanneer een melanoom zich in stadium vier bevond (er zijn vier stadia). Met de ontwikkeling van onder meer immuuntherapie lijkt ook daar het tij echter voorzichtig te keren. “Normaal gesproken worden ‘verkeerde’ cellen in je lichaam opgeruimd door je immuunsysteem”, legt Nollen uit. “Maar bij een melanoom geven receptoren die op de tumor zitten een verkeerd signaal af, waardoor het immuunsysteem blokkeert.

Er is nu medicatie die deze blokkade weet op te heffen, dat is een belangrijke doorbraak. Omdat er veel verschillende receptoren zijn, biedt deze therapie helaas nog geen oplossing voor iedereen, maar daar wordt wel hard aan gewerkt.”

5 alarmsignalen

Hoe kun je nu een mogelijk melanoom herkennen? “Net zoals vrouwen worden opgeroepen hun borsten maandelijks op bobbeltjes te controleren, adviseren wij iedereen elke maand goed naar de ‘tekening’ van je huid te kijken en te onderzoeken of je veranderingen ziet”, vertelt ze.

“Vijf zaken zijn aanleiding om actie te ondernemen: een moedervlekje dat vanuit het niets ontstaat, een verdikking of meerkleurigheid van een moedervlek, een bloedende moedervlek, een jeukende moedervlek of een onrustige moedervlek die gaat ‘lopen’ en een soort kartelrandje krijgt.”

Het gebruik van apps

Wie snel wil weten of er al dan niet reden is voor paniek, kan tegenwoordig gebruik maken van enkele mobiele apps. Daarop kun je je eigen huidvlek vergelijken met beelden van goed- en kwaadaardige plekken. “Die apps mogen nooit een vervanging zijn voor de arts”, waarschuwt Nollen. “Een getraind oog is altijd nodig. Het advies is dan ook: bij twijfel, naar de huisarts. En twijfel je daarna nog steeds, laat je dan doorverwijzen naar een dermatoloog.”

Ga verantwoord om met de zon

Het feit dat je aan huidkanker niet dood hoeft te gaan en het over het algemeen goed behandelbaar is, maakt dat veel mensen tamelijk laconiek met de zon omgaan. “Maar één keer verbranden in je jeugd verdubbelt al de kans op een melanoom”, weet Nollen. “Daarom wijzen we vooral jonge ouders op het belang van verantwoord omgaan met de zon bij hun kleintjes. Ook bij jongeren hebben we nog een slag te maken. Zij hebben vaak het gevoel dat zoiets hen nooit zal overkomen.

En zo ingewikkeld is het allemaal niet: geniet van de zon, maar doe gewoon een petje op, zoek tijdig de schaduw op en verder natuurlijk regelmatig smeren. Als je dat nu integreert in je systeem, net als tandenpoetsen, bespaar je jezelf over 20 jaar een mogelijk drama.”