Droge ogen een onderbelichte aandoening

Patiënten ervaren hun kwaal droge ogen als psychisch belastend en behoorlijk invaliderend vanwege de nadelige invloed op de kwaliteit van leven. Artsen zien deze aandoening niet louter als een psychisch probleem maar richten zich op een mogelijk onderliggend ziekteproces. De aandoening droge ogen wordt, door degenen die er niet aan lijden, vaak gebagatelliseerd. Meestal vormen droge ogen een chronisch probleem waarvoor patiënt en arts samen een passende oplossing proberen te vinden. vertelt dr. Michel Zaal, oogarts in het Oogheelkundig Medisch Centrum Zaandam (OMC).

Wat houdt de ziekte droge ogen in?

“Bij mensen met droge ogen wordt er geen of onvoldoende traanvocht geproduceerd of het traanvocht is van een slechte kwaliteit met als gevolg dat het oog branderig aanvoelt of steekt. Vaak hebben mensen last van het gevoel dat er zand in het oog zit. Soms treedt er hierbij ook een reactieve overproductie van traanvocht op, waardoor de kwaliteit van het traanvocht nog verder afneemt. Tranen fungeren als smeermiddel die ervoor zorgen dat het ooglid vlot over de oogbol glijdt.

Daarnaast bevatten tranen enzymen die het hoornvlies op de ogen beschermen tegen micro-organismen die infecties kunnen veroorzaken. Ze werken ook reinigend. Door te knipperen voert de traanstroom onzuiverheden af. Pas wanneer dit natuurlijke en onbewuste proces van traanproductie begint te haperen, voelen de ogen droog aan. Niet iedereen heeft evenveel last van droge ogen, het fenomeen manifesteert zich zowel in milde als in extreme vorm. In de extreme vorm zijn droge ogen voor patiënten soms echt invaliderend, met gevolgen voor het leven van zowel de patiënt als voor diens omgeving.”

Wie lijden er aan droge ogen?

“Ouder worden is een factor bij het ontstaan van droge ogen, evenals hormonale veranderingen bij de vrouw. Mensen die langdurig contactlenzen gebruiken, die veel lezen of achter de pc zitten, kampen ook vaker met droge ogen. Bepaalde medicatie zoals slaapmiddelen, antidepressiva en bloeddrukverlagers kan de traanproductie aantasten. Andere bekende oorzaken zijn medische aandoeningen zoals autoimmuunziekten zoals de ziekte van Sjögren, reumatologische aandoeningen, schildklierziekten en huidproblemen. Onvoldoende traanvocht is erg hinderlijk, maar deze pathologie kan ook schade aanrichten aan de ogen en het gezichtsvermogen aantasten. Het is een complex probleem dat ook ontstaat door ontstekingsprocessen in het lichaam.”

Welke behandelingen zijn er?

“Oogwater of kunstmatige tranen bijdruppelen werkt verzachtend bij droge ogen. Bij langdurig gebruik is het wel belangrijk om kunsttranen zonder conserveermiddel te gebruiken, want het conserveermiddel kan gaan irriteren. Helaas is de oogartsenpraktijk momenteel vooral ingericht op de behandeling van staar, glaucoom en maculadegeneratie (netvliesveroudering), en ontbreekt tijd en aandacht voor patiënten met een moeilijk behandelbare vorm van droge ogen. Hierbij staat het streven naar een efficiënte praktijkvoering voorop hetgeen ten koste gaat van de droge ogen patiënt. Dat is jammer, want de kennis is wel beschikbaar.

Er is steeds meer behoefte aan oogklinieken met een landelijke functie die specifieke expertise hebben opgebouwd, en om deze reden kosteneffectief kunnen presteren. De zorgverzekeraars verdelen hun budgetten echter nog regionaal en zien de universitaire centra nog als een landelijk ‘last resort’. Dit maakt het moeilijker om een ‘state of the art’ praktijk in te richten
waarin innovatieve technieken worden gericht op patiënten met uiteenlopende vormen van droge ogen.”