Snelle behandeling voor jongeren met een psychose

15 tot 20% van de jongeren heeft wel eens een psychotisch symptoom ervaren. Dat gaat meestal gewoon weer over. 3 tot 4% procent ervaart zulke ernstige problemen dat zij hulp zoeken. Dat is het startsein van een zoektocht naar de juiste behandeling voor hun psychose. Deze zoektocht kan soms lang duren. Te lang.

Het belang van een snelle interventie

Juist bij jongeren is een snelle interventie belangrijk. “De hulpverlening is behoorlijk in hokjes verdeeld”, vertelt dr. Hans Kroon van het Trimbos-instituut. “Zonder adequate diagnose heb je kans dat je terechtkomt in een ander zorgprogramma waarbij de psychose niet of te laat wordt onderkend. De levensfase waarin zij zich bevinden, vaak tussen de 15 en 20 jaar, maakt hen extra kwetsbaar. Het is een periode waarin belangrijke keuzes moeten worden gemaakt met betrekking tot opleiding en het vinden van werk. Ook ontstaan de eerste serieuze relaties.

Als niet snel adequate hulpverlening wordt geboden, dreigen die maatschappelijke rollen verloren te gaan. Ze kunnen niet naar school of naar hun werk en relaties stranden. Dat veroorzaakt een isolement. Naarmate dat isolement langer duurt, nemen de klachten steeds verder toe. Wie in de vroege jaren niet goed wordt behandeld, kampt op latere leeftijd vaak met ernstige psychische en lichamelijke problemen en dat kan zelfs leiden tot een vroegtijdig overlijden.”

Gerichte behandeling

Het is belangrijk dat hulpverleners, waar de jongeren het eerst hun problemen kenbaar maken, weten waar zij terechtkunnen voor een behandeling. “In veel regio’s zijn zogenaamde VIP- of FACT-teams die vroege interventie bij psychose bieden en specifiek gericht zijn op jongeren”, stelt drs. Sonja van Rooijen, eveneens werkzaam bij het Trimbos-instituut en betrokken bij ‘het Doorbraakproject Vroege Psychose’. “Als patiënten direct naar hen worden doorverwezen, komt de hulpverlening sneller op gang en kan gerichte behandeling worden geboden om hun persoonlijk functioneren te verbeteren.”

Combinatie van zorg bij psychoses

Vaak is er sprake van verschillende soorten problemen. Voor een goede behandeling is een combinatie van zorg noodzakelijk. “Als iemand stemmen hoort of last heeft van wanen, is een luisterend oor belangrijk. Een psychose ontstaat vaak na tegenslag of trauma. Het is belangrijk dat jongeren over de psychotische ervaring en voorafgaande gebeurtenissen kunnen praten. Een psycholoog kan helpen om daar anders over te leren voelen en denken en zo weer hoop en perspectief te zien. Het team heeft ook een specialist die helpt bij het oppakken van opleiding, werk en sociale contacten. Een cognitief trainingsprogramma helpt om opleiding en werk vol te houden. Een verpleegkundige geeft ondersteuning en informatie over gezond eten en beweging. En een psychiater kan, als dat nodig is, medicatie voorschrijven. Dit alles gebeurt in samenspraak met de familie of anderen die voor de jongere belangrijk zijn.”

Kwaliteit van leven na de behandeling

“Mensen zijn bang dat ze met deze diagnose een stempel hebben waardoor ze nooit meer aan het werk komen of niets meer kunnen bereiken in hun leven”, vertelt Kroon. “Maar verreweg de meeste mensen herstellen of leren ermee leven. Het is heel belangrijk dat jongeren en hun ouders dat beseffen. En het is ook heel belangrijk dat scholen en werkgevers hiervan op de hoogte zijn. Wie een psychose heeft gehad, functioneert later vaak weer uitstekend in de maatschappij.”